تعریف شاخص بورس

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

بلاتكليفي تعريف "شاخص " براي بورس كالا

فارس: تلاش‌هاي دو سه ساله بورس كالا و سازمان بورس براي طراحي شاخص اين بورس هنوز به نتيجه نرسيده است، با وجود اينكه چند ماه است گزارش نهايي بورس به سازمان بورس ارسال شده ولي هنوز به نتيجه نرسيده و در انتظار نظر سازمان بورس است.

بورس فلزات ايران در شهريور ماه سال 82 و پس از آن نيز بورس كالاي كشاورزي در شهريور ماه سال 83 شروع به فعاليت كرد و پس از آن بر اساس قانون جديد بازار اوراق بهادار و مصوبه شوراي عالي بورس در آذر ماه سال 85 موجبات تشكيل شركت بورس كالاي ايران با ادغام بورس فلزات و كشاورزي فراهم شد.

بنابراين بورس كالاي ايران پس از پذيره‌نويسي سهام،ابتداي مهر سال 86 شروع به فعاليت كرد، از سال 87 معاملات آتي راه‌اندازي شد و در حال حاضر بورس كالا در حوزه‌هاي فرآورده‌هاي نفتي و پتروشيمي، فلزات، قرار داد‌هاي آتي و كشاورزي فعاليت مي‌كند. با ورود و عرضه اكثر كالاها در رينگ هاي مختلف تهيه شاخص به عنوان دماسنج اقتصاد نشان دهنده وضعيت معاملات و سمت و سوي آن براي هر بورسي لازم و ضروري است و اين ضرورت در بورس كالا نيز احساس مي‌شود.

با وجود شاخص است كه سياستمداران با مشاهده صعود يا سقوط شاخص تصميمات جديدي را اتخاذ و در صورت لزوم در قوانين تغيير يا قوانين جديدي وضع كنند، همچنين مسئولان با مشاهده روند شاخص به دنبال دريافت دليل آن وضعيت خواهند بود.

كارشناسان معتقدند با آغاز فعاليت معاملات آتي در بورس كالا ضرورت محاسبه شاخص بيش از پيش به منظور راهنمايي و هدايت خريداران احساس شد،با همه اين تلاش‌ها كه براي راه اندازي بورس كالا انجام شد و پس از شروع معاملات، مسئولان اين شركت به دنبال طراحي يك شاخص براي اين بورس بودند.پيگيري‌هاي بورس كالا ادامه داشت تا اينكه طرح اوليه شاخص بورس كالا تهيه و به كميته شاخص ارائه شد. طي جلسات اين كميته برخي نكات مطرح شد تا بورس كالا آن را اعمال كند،با توجه به كش و قوس‌هايي كه در اين مسير ايجاد شد برخي معتقد بودند به اين زودي‌ها تعيين شاخص براي بورس كالا به نتيجه نمي‌رسد.

در اواخر خرداد ماه سال 89 پس از پيگيريهايي كه از سوي سازمان بورس و بورس كالاي ايران از دو سال پيش براي تعيين شاخص اين شركت انجام شده بود، اين پيشنهادات اعمال و به كميته شاخص سازمان بورس ارسال شدو قرار بود همان هفته كميته شاخص تشكيل جلسه دهد، تا پس از بررسي در كميته شاخص، اين طرح به هيئت مديره سازمان و براي تصويب نهايي به شوراي عالي بورس فرستاده شود.

بر اساس خبرها در 20 مرداد ماه سالي كه گذشت كميته موافقت كلي خود را با طرح‌هايي كه براي شاخص در جلسه مطرح شده بود اعلام كرد و قرار شد بورس كالا گزارش نهايي براي شاخص بورس كالا را به هيئت مديره ارسال و پس از تأييد آنها، نتيجه آن براي تصويب نهايي به شوراي عالي بورس اعلام شود.بورس كالا اعلام كرد كه اين گزارش را تا يك ماه آينده يعني در مهر ماه آماده و در اختيار هيئت مديره سازمان بورس قرار مي‌دهد هر چند در آخرين جلسه كميته شاخص برخي موارد در خصوص تعيين شاخص براي فولادي‌ها مطرح شد، به همين منظور بورس كالا يك ماه زمان براي اعمال اين پيشنهادات در گزارش نهايي نياز داشت.

با اين تفاسير حداقل 4 ماه از ارسال گزارش نهايي شاخص به سازمان بورس مي‌گذرد، اما هنوز تكليف شاخص بورس كالا مشخص نيست، مسئولان بورس كالا از نتيجه آن بي خبرند و اعلام مي كنند گزارش در اختيار سازمان بورس است و مسئولان سازمان بورس نيز به اين نكته اكتفا كرد كه وضعيت شاخص بورس كالا نسبت به چند ماه گذشته تغييري نكرده و در انتظار تصميم هيئت مديره سازمان بورس هستند.

اين تعلل‌ها در حالي است كه وقتي يك بورس علمي باشد شاخص مي‌تواند نمايانگر واقعيت بازار باشد، آيا تعللي كه در تعيين شاخص بورس كالا پس از پيگيري يك ساله سازمان بورس براي بررسي طرح‌هاي بورس كالا و برگزاري جلسات متعدد به منظور تعيين شاخص براي اين بورس بود، به اين دليل است كه هنوز پايه هاي اصلي براي اين كار وجود ندارد؟ آيا شاخصي در بورس اوراق بهادار است هميشه واقعيت بازار را نشان مي‌دهد يا اينكه در برخي مواقع وجود حباب را در رشد خود نشان مي‌دهد؟ بعيد است كسي بتواند وجود حباب را براي بورس اوراق بهادار در برخي مواقع انكار كند.

با وجود اين انتقادات مسئولان حق دارند به دنبال طراحي شاخصي باشد كه كمترين ايراد در آن وجود داشته باشد، ولي بايد پذيرفت با در نظر گرفتن همه جوانب نبايد مبنا را بر ايراد و اشكال گذشت.

در نهايت با همه اين اوصاف وجود شاخص براي هر بورسي به دليل اينكه آينه اقتصاد هر كشور به شمار مي‌رود، يك ضرورت است و بايد مسئولان مربوطه هر چه سريعتر تكليف شاخص بورس كالا را مشخص كنند تا همه بدانند اگر تعيين شاخص براي بورس كالا از ملزومات است پس هر چه سريعتر براي عملياتي شدن آن تلاش كنند و اگر در حال حاضر با شرايط فعلي بازار، داشتن براي بورس كالا يك ضرورت محسوب نمي‌شود اعلام كنند تا همه تكليف خود را بدانند.

شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟

شاخص بورس ایران در سال ۲۰۲۰ توانسته با رشد ۳۶۵ درصدی، رتبه دوم شاخص بورس روز جهان را به دست آورد که البته برای سرمایه گذاری در بازار بورس لازم است تا شاخص کل بورس را در انواع مختلف محاسبه و تحلیل کنید.

شاخص بورس چیست و چه کاربردی دارد؟

این روزها با توجه به رونق زیادی که در بازار بورس به وجود آمده است بیشتر افراد این سوال را دارند که شاخص در بورس به چه معناست؟ در حقیقت بورس یک بازار معاملاتی است که در آن سهام شرکت های مختلف مورد خرید و فروش افراد زیادی قرار می گیرد. پس در این میان شاخص با نشان دادن مجموعه ای از اعداد غالبا وضعیت بورسی و همچنین تغییرات صورت گرفته در این بازار بزرگ مالی را در یک بازه زمانی مشخص نشان می دهد.

بنابراین شما با بررسی شاخص بورسی به راحتی می توانید جریان رشد و یا افت بورس را به دست آورید، البته فراموش نکنید که بازار بورس شاخصهای مختلفی را نشان می دهد که عمدتا شاخص کل بورس یک وضعیت کلی از قیمت ها و سودآوری ها را در اختیار افراد قرار می دهد. پس شاخصها می توانند معیارهای بسیار مهمی برای تحلیل و بررسی وضعیت بورس باشند که در این میان برخی از شاخصها بسیار حائز اهمیت می باشند.

معرفی انواع شاخص در بورس

در تعریف شاخص بورس به زبان ساده گفته شد که شاخص نماگر عددی است که همچنان هر کدام می توانند هدف و کارایی مخصوصی در بازار بورسی داشته باشند و نمی توانند به جای یکدیگر ارزیابی شوند. پس شاخص های بورس انواع مختلفی دارند که پرکاربردترین آنها عبارتند از:تعریف شاخص بورس

شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود

برای درک بهتری از پیش بینی شاخص بورسی لازم است تا بتوانید شاخص کل بورس را به درستی محاسبه و تحلیل کنید که عمدتاً برای انجام این نحوه محاسبه دو روش در نظر گرفته شده است. روش اول محاسبه بازدهی سود نقدی به دست آمده از شرکت در اواخر هر سال مالی و روش دوم بررسی تغییراتی است که تعریف شاخص بورس در نرخ سهم در طی دوره های سرمایه گذاری هر یک از سهام داران پیش آمده است. یعنی چنانچه فردی سهام یک شرکت را در اوایل سال با قیمت ۵۰۰ تومان خریده باشد و در پایان سال، شرکت سهام خود را به قیمت ۶۰۰ تومان بفروشد پس شرکت به ازای هر سهم مبلغی را به عنوان سود به سهام داران خود پرداخت می کند. در واقع چنین تعریف شاخص بورس شخصی ۳۰ درصد یعنی معادل ۱۵۰ تومان سود می برد.

شاخص در بورسهای ایران و جهان

با توجه به نوسانات زیادی که در سال های اخیر در بازارهای مالی ایران به وجود آمده است همچنان شاخص بورسی در سال ۹۹ از این تغییرات بی نصیب نمانده است. البته در چنین نوساناتی امروزه ما شاهد این موضوع هستیم که در ارزیابی بیشترین شاخص در بورس جهانی غالبا بورس تعریف شاخص بورس کشورهایی مانند:

در ابتدای سال ۲۰۲۰ با رشد ۱۲ تا ۲۲ درصدی رو به رو بوده اند و این در حالتی است که شاخص لحظه ای کشورهایی مانند شاخص بورسی ایران یا همان تهران رشد ۳۶۵ درصدی داشته است.بنابراین بعد از بورس زیمبابوه همچنان شاخص در بورس ایران توانسته رتبه دوم جهان را به خود اختصاص دهد و به طور آشکار از بورس ونزوئلا سبقت بگیرد.

بازار اول و دوم بورس چیست | تفاوت شاخص بازار اول و دوم

امروزه تقریباً اکثر افرادی که بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند به بازده حاصل از سرمایه‌گذاری و سود آن می‌اندیشند شاید کمتر سرمایه‌گذاری بداند تعریف شاخص بورس چیست؟ چند شاخص در بازار وجود دارد؟ منظور از شاخص بازار اول و دوم بورس چیست؟ تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟ اصلاً فرقی با یکدیگر دارند؟ سهام کدام بازار بهتر است؟ بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم؟ فرق بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟

در این مقاله به بررسی تفاوت بازار اول و دوم بورس و اینکه بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم خواهیم پرداخت.

بازار اول (primary market) و دوم(secondary market) بورس چیست؟

فرق بازار اول و دوم بورس چیست ؟ کلمه “بازار” معانی مختلفی می‌تواند تداعی کند، اما در بیشتر اوقات برای اینکه هم بازار اصلی و هم بازار ثانویه را شامل شود، به‌عنوان اصطلاح همه‌گیر استفاده می‌شود. در واقع، “بازار اول” و “بازار دوم” هر دو اصطلاحات متمایزی هستند. در مطلبی دیگر در مورد “بازار بورس چیست” صحبت کرده ایم.

بازار اصلی به بازاری که اوراق بهادار در آن ایجاد می‌شود اطلاق می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه بازاری است که در آن بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.

دانستن اینکه بازارهای اولیه و ثانویه چگونه کار می‌کنند کلیدی در درک چگونگی معاملات سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار است.

ما به شما کمک خواهیم کرد که چگونگی عملکرد این بازارها و ارتباط آنها با هر یک از سرمایه‌گذاران را درک کنید.

دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و … که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.

بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟

بازار اصلی یا اول محلی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود، درحالی‌که بازار ثانویه محلی است که این اوراق توسط سرمایه‌گذاران معامله می‌شود.

در بازار اولیه، شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند، مانند عرضه اولیه (IPO).

بازار ثانویه در اصل بازار سهام است و به بورس اوراق بهادار نیویورک، نزدک و سایر صرافی‌های سراسر جهان اشاره دارد.

بازار اولیه

بازار اصلی یا اولیه جایی است که اوراق بهادار ایجاد می‌شود. در این بازار است که شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین‌بار به مردم می‌فروشند.

عرضه اولیه یا IPO نمونه‌ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا اوراق بهادار را از بانکی خریداری کنند که پذیره‌نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است. IPO زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت خصوصی برای اولین‌بار سهام عمومی را منتشر کند.

این اولین فرصتی است که سرمایه‌گذاران از طریق خرید سهام به سرمایه شرکت کمک می‌کنند. در واقع سرمایه سهام شرکت از وجوه حاصل از فروش سهام در بازار اولیه تشکیل شده است.

به همین ترتیب، مشاغل و دولت‌هایی که می‌خواهند سرمایه بدهی تولید کنند می‌توانند انتشار اوراق قرضه کوتاه‌مدت و بلندمدت در بازار اولیه را انتخاب کنند.

نکته مهمی که باید در مورد بازار اصلی بدانید این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری می‌شود.

بازار ثانویه

معمولاً از بازار ثانویه برای خرید سهام از بورس سهام، یاد می‌شود. مشخصه معین بازار ثانویه این است که سرمایه‌گذاران بین خود معامله می‌کنند.

یعنی در بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران اوراق بهادار منتشر شده را بدون دخالت شرکت‌های صادرکننده معامله می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر به سراغ خرید سهام شرکتی بروید، فقط با یک سرمایه‌گذار دیگر که سهام آن را در اختیار دارد معامله می‌کنید. د ر مورد شاخص بازار دوم بورس بیشتر بخوانید.

بازار فرابورس

تفاوت بازار اول و دوم فرابورس چیست ؟ بعضی اوقات می‌شنوید که از سهمی به‌عنوان سهم بازار فرابورس (OTC) یاد می‌شود. این اصطلاح در اصل به معنای یک سیستم نسبتاً غیر سازمان‌یافته بود که در آن معاملات در یک مکان فیزیکی انجام نمی‌شد. در مقاله ای دیگر به تعریف بازار فرابورس پرداخته ایم .

این اصطلاح به‌احتمال زیاد از معاملات خارج وال‌استریت حاصل شده بود که در طی بازار بزرگ گاو نر در دهه 1920 رونق گرفت، و در آن سهام “بدون نسخه” در مغازه‌های سهام فروخته می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، سهام در بورس اوراق بهادار ذکر نشده‌اند، آنها “بدون لیست” بودند.

امروزه، اصطلاح “فرابورس” به‌طورکلی به سهام‌هایی گفته می‌شود که در بورس اوراق بهادار یا بورس سهام معامله نمی‌شوند.

اگرچه سهام یکی از اوراق بهادار است که بیشتر مورد معامله قرار می‌گیرد، اما انواع دیگری از بازارهای ثانویه نیز وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، بانک‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران شرکتی و فردی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و اوراق قرضه را در بازارهای ثانویه خریداری و می‌فروشند.

در بازارهای ثانویه، سرمایه‌گذاران به‌جای اینکه با نهاد صادرکننده با یکدیگر مبادله کنند.

از طریق یکسری معاملات مستقل و درعین‌حال به‌هم‌پیوسته، بازار ثانویه قیمت اوراق بهادار را به سمت ارزش واقعی آنها سوق می‌دهد.

شاخص بازار اول و دوم چیست؟

به‌طورکلی شاخص بورس TEPIX بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها می‌باشد. شاخص انواع مختلفی دارد، مانند شاخص کل، شاخص هم‌وزن، شاخص صنعت و…

همان‌طور که گفته شد، شرکت‌ها در دودسته اولیه و ثانویه دسته‌بندی می‌شوند. به همین خاطر شاخص هر یک از بازارها به طور جداگانه نیز به تفکیک بررسی می‌شود.

شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول و شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌های پذیرفته شده در بازار ثانویه یا دوم می‌باشد

شاخص بازار اول و دوم بر اساس درصد بیان می‌شود و با بررسی شاخص بازار اول و دوم و مقایسه آن با شاخص کل بورس متوجه خواهیم شد که بازار به کدام سمت تمایل دارد حرکت کند. هرچند که تأثیر سهام بازار اولیه بر شاخص کل بیش از سهام بازار ثانویه می‌باشد.

به همین خاطر در ارزیابی سهام پورتفوی بورسی علاوه بر توجه به شاخص کل بورس، شاخص بازار اول و دوم را نیز باید مدنظر قرار دهید.

بالا بودن درصد شناوری بیشتر سهام بازار اولیه نسبت به سهام بازار دوم موجب افزایش نقدشوندگی سهام این بازار شده است که مزیت بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه محسوب می‌شود.

شاخص بازار اول بورس چیست؟

بازار بورس تهران، شامل 8 شاخص است که بر اساس آن، یک نظم خاصی در آن حاکم شده است. به‌طور کلی هر یک از این شاخص‌ها بیانگر بازدهی جزئی از بازار است و در نهایت به سهامدار کمک می‌کند تا بتواند دید بهتری نسبت به بازار پیدا کند. شاخص‌های بازار بورس اوراق بهادار تهران شامل، شاخص بازار اول و دوم بورس، شاخص کل، هم وزن و چند مورد دیگر می‌شود.
شاخص‌ها به طور کلی می‌توانند بر اساس ریسک‌پذیری، میزان کل سرمایه، شناوری سهام یا نقدشوندگی، وضعیت سود سالانه یا سودآوری کلی و حقوق صاحبان سهام، شرکت‌هایی را در زیر مجموعه خود قرار دهند. به‌صورت کلی، سهام‌هایی که در شاخص بازار اول بورس قرار می‌گیرند، از لحاظ بنیادی و نقد شوندگی، در رتبه‌های اول بازار قرار دارند.

به همین دلیل نیز معمولا شاخص‌های دیگر، روند به اصطلاح شارپ‌تری دارند و دارای ریسک بیشتری به نسبت شاخص اول بورس هستند. معمولا این دسته از سهام‌ها رشد خیلی آرام و پیوسته‌ای دارند و سهام شرکت‌های بزرگ، صنعت فلزات اساسی و پتروشیمی را شامل می‌شوند.

به‌طور کلی، شاخص اول بازار، بسیار شبیه به شاخص 30 شرکت برتر عمل می‌کند، زیرا سهام مشترک زیادی در این دو گروه قرار می‌گیرد. اگر قصد این را دارید که سهام به اصطلاح شاخص‌ساز و کم ریسک خریداری کنید، بهتر است تا شاخص 30 شرکت برتر یا بازار اول را تحلیل تکنیکال و بنیادی کنید تا به نتیجه خوبی دست پیدا کنید.

همچنین اگر قصد این را دارید که بدانید در یک روز معاملاتی اوراق بورس بهادار تهران، به‌طور میانگین عملکرد سهام‌های یزرگ بازار به چه نحو بوده است، لازم نیست تا به‌صورت تک تک سهام‌ها را بررسی کنید، زیرا شاخص بازار اول، میانگین مناسبی از این شرکت‌ها را در هر روز معاملاتی نشان خواهد داد.

سهام‌هایی که در این گروه قرار می‌گیرند، معمولا همبستگی زیادی به نوسانات قیمت دلار نیز دارد، زیرا اکثر این سهام‌ها دلار محور هستند و با رشد قیمت دلار، فروش و در نتیجه سودآوری شرکت‌های موجود در شاخص بازار اول افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد.

به عنوان نکته آخر، می‌توان گفت که عملکرد این شاخص یا شاخص‌های دیگر، به تنهایی نشان دهنده عملکرد کل بازار نیست، زیرا در بیشتر موارد شاخص بازار اول می‌تواند مثبت باشد و اکثریت بازار قرمزپوش باشند یا اینکه بالعکس آن اتفاق بیفند، پس ملاکی برای قضاوت در ارتباط با کل بازار نیست. اگر به دنبال شاخصی هستید که میانگین عملکرد بازار را به شما نشان دهد، بهتر است تا شاخص هم وزن را دنبال کنید، زیرا در حرکت این شاخص، هر سهمی می‌تواند تاثیر یکسانی بر آن داشته باشد.

تفاوت بازار اول و دوم بورس چیست؟

درک تمایز بین بازار اول و بازار دوم مهم است. وقتی شرکتی برای اولین‌بار سهام یا اوراق قرضه منتشر می‌کند و این اوراق را مستقیماً به سرمایه‌گذاران می‌فروشد، این معامله در بازار اصلی یا اول اتفاق می‌افتد.

برخی از رایج‌ترین و مشهورترین معاملات بازار اولیه، عرضه اولیه سهام یا عرضه‌های اولیه است. در حین عرضه سهام، یک معامله در بازار اولیه بین سرمایه‌گذار خریدار و بانک سرمایه‌گذاری تعهد کننده IPO اتفاق می‌افتد.

هرگونه درآمد حاصل از فروش سهام بازار اولیه پس از محاسبه هزینه‌های اداری بانک، به شرکت صادرکننده سهام می‌رسد.

اگر بعداً این سرمایه‌گذاران اولیه تصمیم به فروش سهام خود در شرکت بگیرند، می‌توانند این کار را در بازار ثانویه انجام دهند.

هرگونه معامله در بازار ثانویه بین سرمایه‌گذاران اتفاق می‌افتد و عواید حاصل از هر فروش به سرمایه‌گذار فروش می‌رسد نه به شرکتی که سهام را صادر کرده است یا به بانک پذیره‌نویسی.

قیمت‌های بازار اولیه اغلب از قبل تعیین می‌شوند، درحالی‌که قیمت‌ها در بازار ثانویه توسط نیروهای اساسی عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

اگر اکثریت سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار معتقد باشند که ارزش سهمی افزایش خواهد یافت، برای خرید آن اقدام می‌کنند و قیمت سهام به طور معمول افزایش می‌یابد. اگر شرکتی سرمایه خود را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی را به دست آورد، با کاهش تقاضا برای آن سهم، قیمت سهام آن کاهش می‌یابد.

همان‌طور که در تصویر فوق هم مشخص شده است، سرمایه ثبتی شرکت‌های بازار ثانویه بورس باید حداقل 200 میلیارد ریال، درصد شناوری آن‌ها حداقل 10% و سهامی عام باشند.

همچنین شرکت‌هایی که سرمایه و سودآوری و درصد شناوری آزاد مناسبی دارند (طبق جدول فوق) که نشان از چشم‌انداز مثبت و سودآوری مناسب شرکت دارد، در بازار اول پذیرفته می‌شوند.

تشخیص بازار اول و دوم

در تابلوی هر سهم بازاری که شرکت در آن پذیرش شده است، مشخص است و از قسمت مشخص شده در تصاویر می توانید نوع بازاری نماد را متوجه شوید.

برای مثال بانک ملت با نماد “وبملت” در بازار اول بورس و خودرو سازی سایپا با نماد “خساپا” در بازار دوم بورس قرار دارند.

خلاصه‌ای از تعریف و تمایز بازار اول و دوم بورس

شرکت‌ها و سهام در بورس اوراق بهادار تهران به دو دسته بازار اول و دوم (اصلی و ثانویه) تقسیم می‌شود. تقسیم‌بندی شرکت‌ها بر اساس معیارهای سازمان بورس است که درصد شناوری، میزان سرمایه، تعداد سهام‌داران، سابقه فعالیت از جمله معیارهای مهم دسته‌بندی شرکت‌ها می‌باشد.

در بازارهای سرمایه اولیه، سهام یا اوراق بهادار جدید معامله می‌شوند که آنها را از طریق عرضه اولیه (IPO) به خریداران یا شرکت‌های علاقه‌مند منتقل می‌کنند.

بازار ثانویه، بازاری است که سهام پذیرش شده از قبل، بین سرمایه‌گذاران معامله می‌شود. برخلاف بازار سرمایه اولیه که سرمایه‌گذاران مستقیماً از تعریف شاخص بورس فروشنده خرید می‌کنند، سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را که قبلاً در بازار ثانویه دارند معامله می‌کنند.

بازارهای ثانویه سرمایه محدود به IPOS نیستند، هر سرمایه‌گذار می‌تواند در این بازار اوراق بهادار را معامله یا خریداری کند.

بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) ، بورس اوراق بهادار لندن و نزدک نمونه‌هایی از بازارهای ثانویه هستند.

برخلاف بازار اصلی که شرکت‌ها می‌خواهند در مدت‌زمان کوتاهی اوراق بهادار خود را بفروشند تا حجم موردنیاز را برآورده کنند، حجم اوراق بهادار معامله شده در بازار ثانویه با نوسان یا ثبات یا تقاضا و عرضه تعیین می‌شود و این نیز بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد.

دسته‌بندی بازارها از اقداماتی است که در بورس‌های دیگر نیز اجرا می‌شود. در واقع طبقه‌بندی بازار به بازار اول و دوم و بورس اقدامی است که توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها، مشخص‌شدن میزان نقدشوندگی سهام و درصد شناوری‌شان و . که بر اساس معیارهای مشخصی انجام می‌شود، صورت گرفت.

انواع شاخص های بورس ایران

شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن میتوان چیـزی را تشخیص داد. در بورس هم، شاخصها، در واقع معیار‌های مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی روند آینده بورس را پیشبینی کرد. بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیمگیری سرمایه گذاران ایفا میکنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه گذاران بسیار حائز اهمیت است.

شاخص کل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم میگویند، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به بیان ساده تر، تغییرات شاخص کل در واقع بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

برای توضیح بیشتر فردی را درنظر بگیرید که سهام شرکت الف را در ابتدای سال، با قیمت 200 تومان خریداری میکند. اگر قیمت سهام این فرد در پایان سال، به 300 تومان افزایش یابد و شرکت، در پایان سال نیز 40 تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم توزیـع کند، این فرد مجموعا 140 تومان سود از محل افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی بدست آورده است و بنابراین، بازدهی وی در پایان سال، 70 درصد خواهد بود، زیرا سرمایه وی از 200 تومان به 340 تومان افزایش یافته است.

کارکرد شاخص بورس

شاخص های بورس در واقع معیار‌های مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، می توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیشبینی کرد؛ بنابراین طبیعتا با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیم گیری سرمایه گذاران ایفا میکنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه خاصی نشان میدهد، بنابراین سرمایه گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته تعریف شاخص بورس باشند.

شاخص کل TEDPIX

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت میشود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های تعریف شاخص بورس پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

برای درک ساده تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سود‌های سالیان‌های را که شرکت‌ها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.

شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته میشود. نکته‌هایی که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد 120 هزار به 180 هزار واحد برسد، نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص کل تعریف شاخص بورس هموزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. بهدلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، بهطوریکه در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت میشود.

در شاخص کل هموزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت یا همان شاخص قیمت (وزنی ارزشی) نیز یکی از اصلی ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمیشود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار میگیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ میشود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم وزن

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره شاخص سهام آزاد شناور توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد (Free float) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق میشود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می رود در آیند‌های نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. به عنوان مثال سهام شناور آزاد شرکت‌های ایران خودرو (29 درصد) مخابرات ایران (5/12 درصد) و فولاد مبارکه حدود ۲6درصد است.

سرمایه گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه گذاری در بورس کنند.

با توجه به مفهوم «سهام شناور آزاد» میخواهیم درباره «شاخص سهام شناور آزاد» نیز توضیح دهیم. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل است، با این تفاوت که در وزن دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده میشود و هدف اصلی استفاده از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

سایر شاخص‌های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعالتر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه گذاری است.

روش محاسبه شاخص کل بورس تهران

برای درک نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذاران که (در بورس) سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می‌شود.

ابتدا بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال است و دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار. یعنی فرض کنید که شخصی سهامی را به ارزش هر سهم ۱۰۰ تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است، قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال ۱۲۰ تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال ۱۰ تومان به ازای هر سهم سود تقسیم کرده است؛ بنابراین این سرمایه گذار روی سهام توانسته تا پایان این سال در مجموع ۳۰ تومان به ازای هر سهم سود کند و در واقع بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال ۳۰ درصد بوده است، زیرا سرمایه وی از ۱۰۰ تومان به ۱۳۰ تومان افزایش یافته است.

حال روش و فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین اساس می‌باشد. بدین معنی که شاخص کل افزایش قیمت کلیه سهام‌های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت‌های سهامی را در نظر گرفته و بر این اساس بازدهی کلیه سهام‌ها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس می‌گویند.

مفهوم واحد در شاخص

شاخص براساس یک واحد تعریف می‌شود بدین صورت اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال برای مثال ۱۰ هزار واحد باشد و در پایان سال به ۱۵ هزار واحد افزایش یابد یعنی ۵ هزار واحد افزایش داشته که این به معنای بازده ۵۰% درصدی در شاخص کل بورس است.

حال که تا حدودی با شاخص‌های مختلف آشنا شدیم لازم است با توجه به اینکه سهام چه شرکت‌هایی در شاخص مورد نظر تاثیر گذار بوده اند تفسیر لازم را از شاخص مورد نظر داشته باشیم.

سرمایه گذاران باید به دو نکته توجه نمایند:

۱ – افزایش شاخص کل کلا به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست. برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.

۲ – یکی از مهمترین مسائل در سرمایه‌گذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از صنایع مختلف سبد مناسبی با تعداد منطقی سهم ایجاد کنند. تعداد زیاد سهم ریسک سبد را کاهش ولی حرکت آن را سنگین و کند خواهد کرد. ایجاد سبد بسیار کم تعداد نیز موجب حرکت شارپ سبد ولی پرریسک شدن آن می شود.

شاخص بورس اوراق بهادار تهران و آشنایی با انواع آن

شاخص بورس اصطلاحی که در بحث بازار بورس بسیار حائز اهمیت می باشد و می توان گفت حداقل هر فرد این کلمه را برای یک بار در اخبار شنیده است. در واقع بیانگر وضعیت کلی بورس در یک بازه زمانی می باشد که روند رشد یا کاهش را در بورس نمایش می دهد.

شاخص کل بورس چیست؟

در شاخص کل بورس افزایش قیمت تمامی سهام منتشرشده در بورس و تقسیم سود نقدی شرکت‌های سهامی را مورد بررسی قرار می دهد و بر اساس آن بازدهی تمامی سهام و بازدهی کل بورس را محاسبه می‌کند. که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بورس گفته می‌شود.

شاخص کل بورس نشان دهنده روند رشد یا افت بازار سرمایه است، این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.

آشنایی با انواع شاخص بورس

شاخص سهام آزاد شناور

به تعداد سهامی که در بازار سرمایه در اختیار سهام داران حقیقی است و بطور مستمر در بازار خرید و فروش می‌شود سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب هر چه میزان یا درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد برای سرمایه‌ گذاران جذابیت بیشتری برای شرکت در بازار مالی وجود دارد.

شاخص کل هم وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست.

به ‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است به طوری ‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم ‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت ‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت ‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ ترین شاخص‌ های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت ‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم ‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص های وزنی

معمولا در شاخص‌های وزنی حجم شرکت‌ها و سرمایه اولیه آن‌ها و همچنین تعداد سهام شناور در تعیین شاخص بورس به کار گرفته می‌شوند. بنابراین هر چه شرکت بزرگ‌تر و یا سرمایه بیشتری باشد دارای سهم بیشتری در تعیین شاخص بورس خواهد بود.

به این ترتیب وزن‌ها نشان دهنده سهم یا اهمیت بیشتر یک شرکت در تعیین شاخص است. در نتیجه با افزایش یا افول سهام این گونه شرکت‌ها، شاخص رشد یا نزول بیشتری را نشان خواهد داد.

شاخص کل TEPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست.

این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است.

در این شرایط، چنانچه شما سبدی از سهام تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس داشته باشید، ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده‌اید. این موضوع به هیچ وجه بدین معنانیست که همه سرمایه گذاران ۵۰ درصد سود کرده‌اند.

طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس یا فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص بورس اوراق بهادار تهران

در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد (TSE (Tehran Stock Exchange شناخته می‌شود. شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌ وجود دارند.

هدف از تولید و محاسبه این شاخص‌ها نمایش بازدهی بازار سرمایه است. هر یک از این شاخص‌ها به نوعی قسمتی از فعالیت بازار را مشخص کرده و کارایی آن را نشان می‌دهد.

تفاوت شاخص قیمت و شاخص کل

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد سرمایه آن بیشتر باشد تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

توجه به همه این شاخص‌ها می‌تواند برآیندی از فعالیت بازار سرمایه و کارکرد آن باشد.

معنی شاخص چیست؟

استعاره‌ای برای درک بهتر شاخص

حوزه‌های مدیریت، اقتصاد و سرمایه گذاری، از جمله‌ زمینه‌هایی هستند که به شدت بر شاخص‌ها اتکا دارند: از شاخص بورس تا شاخص رشد اقتصادی و از شاخص فروش تا شاخص خستگی و انگیزه کارکنان

همه ما در طول روز با انواع شاخص‌ها مواجه می‌شویم و حتی خودمان هم به شکل‌های مختلف، شاخص‌های متنوعی را تعریف می‌کنیم و مورد استفاده قرار می‌دهیم. اما با وجود استفاده‌ی دائمی از شاخص‌ها، شاید کمتر فرصت پیدا کنیم تا درباره شاخص و مفهوم آن و شیوه‌ی درست استفاده از شاخص فکر کنیم.

با ذکر یک مثال برا درک هر چه بهتر شاخص همراه ما باشید:

داشبورد خودرو: یک استعاره برای درک بهتر مفهوم شاخص‌ها

شاید یک استعاره خوب برای درک بهتر شاخص‌ها و کاربرد آنها، استفاده از داشبورد خودرو باشد.

قطعاً پارامتر‌های زیادی در یک خودرو وجود دارد و قابل سنجش است: از باز و بسته بودن درها و ارتفاع تا سرعت حرکت و دور موتور و فشار روغن و دمای آب و صدها پارامتر دیگر. اما تعدادی از آنها برای نمایش در داشبورد خودرو انتخاب می‌شوند.

استعاره داشبورد مدیریتی برای شاخص

در دنیای مدیریت و اقتصاد و سرمایه گذاری هم می‌توان از استعاره‌ی داشبورد استفاده کرد.

مدیر یک شرکت، مسئول یک دولت، وزیر یک وزارتخانه، پدر یک خانواده و حتی فردی که به توسعه توانمندی‌های فردی خود فکر می‌کند، همگی با حجم گسترده‌‌ای از اتفاقات و رویدادها و روندها احاطه شده‌اند. برای اینکه بتوانیم درک بهتری از محیط خود داشته باشیم،‌ بهتر است آن را در قالب یک خودرو تصور کنیم. همه اتفاق‌های اطراف را نمی‌توان همزمان مورد توجه قرار داد.

بخشی از رویدادها اصلاً بهتر است در داخل یک فضای بسته (مثل اتاق موتور خودرو) اتفاق بیفتد و تا وقتی نشانه‌ای از مشکل بروز نکرده به سراغشان نرویم.

شاید همین که پس از هر چند هزار کیلومتر نگاهی به داخل موتور بزنیم کافی باشد و لازم نباشد در حالت عادی به شکلی وسواس گونه، هر روز و هر لحظه، متوقف شویم و داخل اتاق موتور را نگاه کنیم. قطعا حالا می‌توانید به درک بهتر مفهوم شاخص در اقتصاد کلان، درک مکانیزم‌های کنترل مدیریت در داخل سازمان، درک بهتر مفهوم شاخص‌ها در بورس و فارکس و هر فضای مشابه دیگر برسید.

سوالات متداول

اگر عللی که موجب رشد بورس در بهار و تابستان شد را دوباره بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که رشد بورس در یک سال گذشته به برنامه بانک مرکزی در مورد رشد پایه پولی و نیز منفی شدن نرخ بهره واقعی برمی‌گردد.

این نکته را در نظر داشته باشید که اصلاح قیمت ‌ها نیاز بازار سهام است و قرار نیست همواره شاهد افزایش قیمت سهام در بورس باشیم. به باور آنان اگر اصلاح قیمت‌ ها آغاز نمی ‌شد پیشروی بازار به سمت حبابی شدن قطعی بود. برخی تحلیلگران، ثبات نداشتن در تصمیم‌ گیری ‌های دولتمردان را موجب آشفتگی این روزهای بورس می ‌دانند و ادامه این وضعیت را زنگ خطری جدی برای بازار به حساب می آورند.

واقعی بودن رشد بازار سرمایه از جمله مسایلی است که این روزها مورد بحث بسیاری از فعالان بازار قرار گرفته و در خصوص احتمال وجود حباب در شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار نظرات ضد و نقیضی مطرح شده است.
این موضوع ترس را در بسیاری از سهامداران ایجاد کرده که با ترکیدن حباب شاخص بورس و افت یکباره شاخص بورس سرمایه‌های در اختیار خود را که با امید وجود روزهای سبز وارد این بازار کرده بودند از دست بدهند.