آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه

تخلیه هیجانات بازار ارز به کمک ابزارهای مشتقه
با وجود اینکه راهاندازی بورس ارز از سالها قبل در اقتصاد ایران مطرح شده و آذر سال ۱۳۹۴نیز شورای عالی بورس راهاندازی بازار آتی ارز را به تصویب رسانده است، اما همچنان عملیاتی شدن این بازار به منظور پوشش ریسک نوسانات قیمت در کش و قوس قرار دارد و در این بین خبرها حاکی از آن است که به زودی بورس آتی ارز در ترکیه راهاندازی می شود.
به گزارش ایسنا، شرایط بی ثباتی در معاملات حوزه مالی و تجارت ارزی یکی از نتایج نوسانات بهای ارز در کشور محسوب میشود که محل انتقاد بسیاری از فعالان حوزه اقتصادی کشور بوده و نگرانی های زیادی را از بابت مبادلات ارزی به ویژه برای سرمایهگذاران به همراه دارد. افزون بر اینکه، نکته حائز اهمیت پیرامون نوسانات ارز رانتی است که به دلیل نبود شفافیت در بازار معاملات نقدی این کالا وجود دارد.
در این میان طی هفته های اخیر با شدت گرفتن نوسانات ارزی، بازهم موضوع قدیمی راه اندازی بورس ارز یا به عبارت بهتر ایجاد قراردادهای آتی ارز به منظور پوشش ریسک نوسانات بر سر زبان ها افتاده است؛ این در حالی است که بازار شفاف همواره در مقابل رانت ایستاده و طبیعی به نظر می رسد که با ورود معاملات ارزی به بازار سرمایه، این بخش از اقتصاد کشور می تواند از شفافیت لازم برخوردار شده و کشف قیمت واقعی مبنای واقعی به خود بگیرد. زیرا بازارهای مالی با کارکردهایی همچون کشف قیمت، افزایش نقدشوندگی و کاهش هزینه معاملات از مجرای تسهیل فرآیند انعقاد قراردادهای مالی، به ارتقای بهره وری سرمایه در سطح اقتصاد خرد و افزایش تولید ناخالص داخلی در سطح کلان اقتصادی کمک میکنند.
همچنین بازار سرمایه امکانی فراهم می کند تا عرضه و تقاضا، در محلی متمرکز و مدیریت پذیر صورت گیرد که این اتفاق به ثبات بازار انواع دارایی و کالاهای مختلف کمک شایانی خواهد کرد. آنچنان که در بسیاری از کشورها بازارهای مالی نقش اصلی را در کنترل نرخ ارز ایفا میکنند و یکی از مهم ترین ابزارهای بازار مالی در این رابطه، راه اندازی معاملات آتی ارز است. ابزاری که ضمن کشف قیمت به فعالان حوزه اقتصادی، قابلیت پیش بینی پذیری را نیز به همراه داشته و میتواند ریسک تولیدکنندگان صادراتی و واردکنندگان انواع کالا را پوشش دهد.
ضمن اینکه به کمک این ابزار مالی میتوان به تقاضای غیر واقعی ارز که بیشتر با هدف سرمایه گذاری و کسب سود از محل نوسان قیمت ها ایجاد می شود، پاسخ داد.
این در حالی است که در شرایط فعلی این تقاضا در قالب معاملات فردایی در بازار نقدی ارز که قالبی سفته بازانه دارد، بروز می کند و ضمن اینکه از استانداردهای قانونی لازم برخوردار نبوده و قدرت مدیریت و پوشش ریسک را ندارد، خود عاملی است برای ایجاد التهاب در روند قیمت ها.
حال آنکه به نظر می رسد که اگر معاملات فردایی در مکانیزیم بازار شفاف آتی ارز انجام گیرد، خود به خود بخش قابل توجهی از معاملات ارزی شفاف خواهند شد. بنابراین، طبیعی است که اگر معاملات ارزی وارد بازار سرمایه شود از شفافیت برخوردار می شود و می توان نظارت لازم در این زمینه را انجام داد. اما در حال حاضر مشخص نیست چه حجمی از معاملات در بازار نقدی انجام می شود و به سادگی نیز رانت در این بازار رخ می دهد.
باور دیگر کشورها هم بهره گیری از امکانات و ظرفیت های موجود در بازار سرمایه و استفاده از ابزارهایی همچون معاملات آتی ارز است؛ بطوریکه بخشی از معاملات بازار جهانی ارز در بورس های سازمان یافته مانند بورس کالای شیکاگو انجام می شود که این معاملات، سطح نقدشوندگی بازار جهانی را افزایش می دهند.
در این رابطه، اولین تجربه راه اندازی معاملات آتی ارز به بورس کالای شیکاگو بر می گردد که قراردادهای آتی ارز را با معاملات مربوط به هفت نوع ارز آغاز کرد. سپس کشورهای در حال توسعه نیز برای کاهش نوسانات بازار ارز و کنترل آسان تر ریسک واسطه گری مالی در سطح بین المللی به ایجاد چنین بازاری در اقتصادهای در حال رشد خود پرداختند.
این گزارش حاکی است، در سال ۱۹۷۲ میلادی بورس بازرگانی شیکاگو برای اولین بار در دنیا، معاملاتی آتی ارز را به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک ناشی از نوسان قیمت ارز راه اندازی کرد؛ در حال حاضر در این بورس معاملات آتی ارز بر روی تعداد زیادی از نسبت های ارزی قابل معامله است که مهمترین و پررونق ترین آنها عبارتند از یورو به دلار آمریکا، دلار استرالیا به دلار آمریکا، دلار کانادا به دلار آمریکا، فرانک سوئیس به دلار آمریکا، پوند بریتانیا به دلار آمریکا، ین ژاپن به دلار آمریکا، پزو مکزیک به دلار آمریکا، دلار نیوزیلند به دلار آمریکا و روبل روسیه به دلار آمریکا.
ترکیه هم بورس ارز راه اندازی می کند
آخرین خبرها نیز حاکی از آن است که بانک مرکزی ترکیه در نظر دارد به منظور مدیریت بازار ارز و کاهش ریسک سرمایه گذاران، بورس آتی ارز راه اندازی کند. تصمیمی که با هدف جلوگیری از اثرگذاری نوسانات بازار ارز بر فعالیت های تولیدی گرفته شده است. در این بورس سرمایه گذاران می توانند برای زمانی معین در آینده ارز را با قیمت مشخص شده خریداری کنند و از ریسک ناشی از نوسان احتمالی قیمت ارز تا آن زمان در امان بمانند.
بر مبنای تجربه راهاندازی بورس ارز در دیگر کشورها و با توجه به شرایط اقتصادی کشورمان، بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان معتقدند راه اندازی معاملات آتی ارز برای اقتصاد ایران نیز امری ضروری به نظر می رسد و برای تولیدکنندگان، واردکنندگان مواد اولیه و صادرکنندگان مزایای زیادی دارد و اهمیت آن در زمان نوسان نرخ ارز نمایان می شود. بطوریکه زمانی که عنصر نااطمینانی از بازار حذف شود، طبیعتا فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری، در روندی رو به رشد قرار می گیرد.
در مجموع، مسلم به نظر می رسد که بازار آتی ارز بهترین مکان برای اعمال سیاست های کنترلی بازار ارز باشد و بانک مرکزی به عنوان یک بازیگر بزرگ و بازارگردان می تواند در بازار آتی ارز حاضر شده و براساس مکانیسم های بازار، سیاست های خود را در این بازار پیاده کند.
در همین ارتباط، یک کارشناس بازار سرمایه پیرامون لزوم راه اندازی معاملات آتی ارز در کشور اظهار کرد: اهمیت راه اندازی این معاملات از آن جهت است که طبق برخی از صحبتها و گمانه زنی ها، نوسان نرخ ها و پوشش ندادن ریسک نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از سرعت گیرهای حضور سرمایه گذاران خارجی در ایران معرفی شده است.
نیما کرامت افزود: در صورت ایجاد بورس ارز با رویکرد معاملات آتی می توان به این بی نظمی ها سروسامان بخشید تا جایی که سیگنال های مخرب در بازاری مدون به اهرمی برای مدیریت بازار، شفافیت قیمت ها و افزایش سطح اعتماد تبدیل خواهند شد.
وی نکته مهم در بازارهای مشتقه را امکان تخلیه هیجانات ناشی از نوسان قیمت ها و حتی دورنمای نوسان نرخ به شمار آورد و گفت: حداقل خروجی این رویکرد معاملاتی این است که دارایی واقعی مورد آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه معامله قرار نگرفته و تا زمان سررسید، نیازی نیست که اصل دارایی (ارز و یا سکه) مورد تحویل فیزیکی قرار بگیرد؛ این ویژگی به ظاهر ساده موجب شده تا در بازارهای جهانی برای هر دارایی پایه بعضا تا دهها معامله مشتقه صورت بگیرد، بدون آنکه به آن دارایی به صورت فیزیکی نیازی داشته باشیم.
کرامت در خصوص وجود زیرساختهای لازم اظهار کرد: بررسیها نشان میدهد هم اکنون ملزومات اجرای بورس ارز در بورس کالا فراهم شده و البته زیرساخت ها و نرم افزارهای اجرای آن نیز در دسترس است و حتی نرم افزار آموزش معاملات ارز نیز آماده شده تا در زمان راه اندازی این بورس در اختیار معامله گران قرار گیرد.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: این وضعیت یعنی ایجاد ساز و کار معاملاتی در بورس ارز می تواند به ابزار قدرتمندی برای واقعی شدن نرخ ارز، کاهش دستکاری های مدیریتی در نرخ و همچنین ورود بخش خصوصی و شرکت های صادرکننده به این بازار منجر شود زیرا خودنمایی بیشتر طرف عرضه، می تواند منافع بخش خصوصی را بیش از پیش برآورده ساخته و فضا را برای بازارسازی های قیمتی محدود سازد.
معرفی و دانلود کتاب هنر جنگ در بازار بورس
برای دانلود قانونی کتاب هنر جنگ در بازار بورس و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.
برای دانلود قانونی کتاب هنر جنگ در بازار بورس و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.
دانلود کتاب از اپلیکیشن کتابراه
معرفی کتاب هنر جنگ در بازار بورس
کتاب هنر جنگ در بازار بورس به قلم سلمان امین، مجموعهای از تاکتیکها و تکنیکهای جنگی را که میتوان از آنها در بازار بورس استفاده کرد، در اختیار شما قرار میدهد.
قرنها پیش یک ژنرال جنگی به نام سان زو، نظریاتش در باب آیینهای جنگ را در کتابی جمع آوری کرده و آن را به عنوان پیشکش به پادشاه زمان خود هدیه نمود تا شاید پادشاه از آن کتاب به خوبی استفاده کند. اثر درخشان ژنرال سان زو تا به امروز چندین بار و به زبانهای گوناگون به چاپ رسیده و مورد استقبال بسیاری از مردم قرار گرفته است.
نظریات و نصیحتهای ژنرال سان زو با سرفصلهای بازار بورس در این کتاب تطبیق داده شده تا علاقهمندان بازار بورس بتوانند از آن بهره ببرند. آنچه سبب تمایز این کتاب از سایر کتب این حوزه میشود، رویکرد روانشناختی و مردمشناسانهٔ سان زو است.
سلمان امین به کمک در هم تنیدن استراتژیهای نبرد با نگاهی به پیچیدگیهای روحی و روانی انسان، کتاب هنر جنگ در بازار بورس را به اثری تأملبرانگیز تبدیل کرده است.
جملات برگزیدهی کتاب هنر جنگ در بازار بورس:
- پیشگویی را غدغن کنید و تردیدهای موهوم را کنار بگذارید.
- اگر ویژگیهای مرزوبوم دشمن را نشناسیم، به کار رهبری ارتش پیشرو نخواهیم آمد.
- درباب شتاب سادهلوحانه در پیکار، بسیار شنیدهایم؛ اما درنگ درازمدت هم هرگز هوشیارانه نیست.
- تمام گیر و گرفت کار جنگ در این است: بازگشت از کجراهه به مسیر اصلی و تبدیل شوربختی به کامیابی.
- پیروزی در تمام پیکارها از چیرهدستی یک فرمانده نیست؛ چیرهدستی یعنی رامکردن دشمن بدون هیچ نبردی.
- سرباز میداندیده هیچگاه پس از شروع حرکت گیجوگنگ نمیشود و پس از ترک اردوگاهِ خودی هرگز راه را گم نمیکند.
کتاب هنر جنگ در بازار بورس مناسب چه کسانی است؟
تمام افرادی که به حضور در بازارهای بورس علاقهمندند و قصد دارند از آغاز حضورشان در این بازارها، پر قدرت قدم بردارند و یا حضور منفعلانه خود را به حضوری فعالانه تغییر دهند، میتوانند از این کتاب به بهترین نحو بهره ببرند.
در بخشی از کتاب هنر جنگ در بازار بورس میخوانیم:
آشنا بودن با مختصات حرفهای که میخواهیم برای حساب بانکی ما پولسازی کند و نیز شناخت جزئیات و فراز و نشیبهای آن از ابتداییترین توصیههای آموزشی هر رشتهی کاری است. تاکنون این جمله را به هزار شکل و صورت در موقعیتهای مختلف شنیدهایم. شاید به دلیل همین پرتکرار بودن است که رفته رفته دچار فرسایش معنی شده و بیاهمیت جلوه میکند. اما واقعیت این است که با وجود این تکرارها هرگز اندکی از قدر و اعتبار این توصیهی طلایی کم نخواهد شد. باید آموخت. آموختن هزینهی هر کاری است که امید فایدهای از آن دارید.
سان زو شناخت ویژگیهای مرز و بوم دشمن را شرط رهبریِ کارآمد میداند. عجیب هم نیست. جنگ از خطیرترین اموری است که انسان همواره با آن درگیر بوده است. جنگجوی خوب خریدنی نیست، سرباز زبردست خود به خود به وجود نمیآید. باید آیین پیکار را آموخت.
من هم چیز جدیدی برای اضافهکردن به این حرف ندارم؛ اما سان زو در فصل هشتم کتاب هنر جنگ با عنوان «تنوع تاکتیکی» اشارهی ظریفی دارد که بهنظرم دروازهی مناسبی برای ورود به مسئلهی معاملهگری در بازارهای بورس است: «همواره مطیع نباید بود. فرمانهایی هستند که باید از آنها سرپیچید.»
این ژنرال چیرهدست روزگار باستان بهطور روشن دستور سرپیچی از قوانین را صادر میکند. کمی عجیب به نظر میرسد؛ چون دستور به تخطی از دستور انگار بوی هرجومرج میدهد. اینکه سربازی بخواهد از زیر بار فرمانی شانه خالی کند، طغیانی آشکار در کشاکش پیکار است. چه خوب به نظر برسد چه نه، این واقعیتی است که باید بهدرستی با آن مواجه شد.
فهرست مطالب کتاب
1: این است هنر جنگ
2: مراقب زاغه مهمات خود باشید
3: آرام در بحبوحهی پیکار
4: از دستورات اطاعت کنید؛ از دستورات سرپیچی کنید
5: حملات تلافیجویانه را کنار بگذارید
6: بازگشت از بیراهه
7: جنگجوی همیشه پیروز نباشید
8: پنج عامل شکست
9: پیشگویی غدغن
10: پیوسته در حرکت
11: تجربه بیندوزید
12: مثل شوآیجان در دامنهی کوه چانگ
13: توانا بود هرکه دانا بود؟!
14: جسور باشید
15: خود را رویینتن کنید
16: نظم در میانهی آشوب
17: نه شتاب، نه درنگ
18: بیخیال پول
19: در هر زمینی نجنگید
20: سریعترین، بهترین
21: خودتان را مطالعه کنید
22: گاهی باید سپر بیندازید
23: زمین را مینگذاری کنید
24: معاملهگر منضبط
25: معاملهگری مثل یک رهبر ارکستر
26: جادوی ترکیب
27: از بازار غنیمت بگیرید
28: کِی؟ کجا؟ چگونه؟
29: لجبازی نکنید
30: به حساب خود برسید
دستانخالی دانش بنیانها از بازار صکوک؛ "کاغذبازی" و" ضامن" دو مشکل اصلی
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، بعد از سایه انداختن رکود در سال 91 شاهد بودیم که بازپرداخت تسهیلات بانکی با برای شرکتها دشواری فراوانی همراه داشته است. بنابراین با توجه به بانک محور بودن اقتصاد ایران و تنگنای شدید مالی بانکها، بازار پول در تامین مالی شرکتها در چند سال اخیر رضایت صاحبان بنگاه ها را همراه نداشته است.اما در این میان نقش بورس و ابزارتامین مالی تحت عنوان اوراق بدهی(صکوک) در کشورمان مغفول مانده است. اوراق صکوک دارای تجربه موفق جهانی هست به گونه ای که این اوراق در کشورهای توسعهیافته سهم بالایی از سبد تامین مالی شرکتها را در اختیار دارد و درصد آن از سهم تسهیلات بانکی نیز بیشتر است . حتی چنان نقش برجسته ای را دربازار مالی این کشورها ایفا می کند که آن را به عنوان یک بازار مستقل در نظر می گیرند و بازارهای مالی خود را به سه بازار سرمایه،پول و بدهی تقسیم بندی می کنند.
اوراق بدهی(صکوک) به عنوان یک ابزار مالی- اسلامی پر جاذبه در جهان در داخل با موانعی همچون: ضامنهای بانکی، قوانین سختگیرانه (کارشناس رسمی دادگستری و موسسات حسابرسی)، نبود موسسات رتبهبندی، تنوع پایین اوراق موجود ونبود فرهنگ سازی دست و پنجه نرم می کند. در همین باره گفت و گویی داشته ایم با علی عالیزاده کارشناس بازار سرمایه.
*محرومیت دانش بنیانها و SME ها از صکوک
تسنیم: آیا روند اخذ ضامن برای صکوک سختگیرانه نیست؟
در حال حاضر با عنایت به نوپا بودن شرکتهای رتبهبندی اعتباری، پوشش ریسک عدم پرداخت برای سرمایهگذاران با اتکا به رکن ضامن است و تمام ریسک طرحهای موضوع تأمین مالی در نهایت به شرکت متقاضی تأمین مالی انتقال مییابد. استفاده از رکن ضامن منجر به وابستگی تأمین مالی بازار سرمایه به سیستم بانکی گردیده که این موضوع نیز تبعاتی همچون طولانی شدن فرآیند تأمین مالی و محدود شدن مبلغ تأمین مالی به وثائق قابل ارائه به رکن ضامن را در پی دارد.
بدیهی است در این سازوکار، به دلیل تمرکز بر داراییهای فیزیکی، عملاً تأمین مالی شرکتهای کوچک و متوسط ( SME ها) یا شرکتهای دانشبنیان با موانعی همراه خواهد بود. انتظار میرود با فراگیر شدن استفاده از سازوکار رتبهبندی اعتباری بتوان به کاهش اتکا بر سیستم بانکی در فرآیند تأمین مالی از طریق بازار سرمایه امیدوار بود.
*فقط چند بانک محدود تن به ضمانت می دهند؛ منافع بانک با صکوک سنخیتی ندارد
تسنیم: آیا بانکها که به عنوان رکن ضامن با شرکتهای ناشر همیاری لازم را دارند؟
اگر بانکها را نیز به عنوان بنگاه اقتصادی قلمداد کنیم، قاعدتاً نمیتوان انتظار داشت که بدون توجه به منافع بانک، اقدام به پذیرش ریسکهای ناشی از ضمانت اوراق منتشره نمایند. وضعیت کنونی صورتهای مالی برخی از بانکها بیانگر عدم توجه به ریسکهای مشابه در سنوات گذشته میباشد. طبیعتاً حفظ قوام و توان مالی بانکها در بلندمدت جهت ایفای وظایف، مهمتر از افزایش مبلغ انتشار اوراق در کوتاهمدت میباشد.
اما نکته مهم اینکه با مروری کلی بر ارکان انتشار اوراق بدهی در سنوات گذشته میتوان دریافت تنها چند بانک محدود در این زمینه نقش فعالی را ایفا نمودهاند و سایر بانکها احتمالاً به دلیل عدم آشنایی با ادبیات این حوزه، در این زمینه فعالیتی نداشتهاند که این امر دستیابی به سهم بالای تأمین مالی از طریق انتشار صکوک را با محدودیت مواجه کرده است.
*غالبا همان ضمانت بانکی پردردسر بر ضمانت سهام ترجیح داده می شود
تسنیم: نظر شما درباره جایگزینی ضمانتگیری از سهام شرکت به جای ضمانت بانکی برای اوراق صکوک چیست؟
براساس مقررات انتشار انواع اوراق صکوک، در حال حاضر علاوه بر استفاده از رکن ضامن جهت پوشش ریسک عدم بازپرداخت، امکان معرفی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس/فرابورس به عنوان وثیقه یا استفاده از خدمات شرکتهای رتبهبندی اعتباری نیز فراهم میباشد. لازم به ذکر است برای سهام معرفی شده به عنوان وثیقه محدودیتی وجود نداشته و میتواند سهام متقاضی تأمین مالی یا سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در بورس/فرابورس باشد. البته با توجه به ضرایب و رقم های سنگین در نظر گرفته شده برای وثیقه دادن سهام، برخی از متقاضیان تأمین مالی استفاده از رکن ضامن را بر توثیق سهام ترجیح میدهند.
*جای خالی ابزار مهم و ارزشمندی به نام رتبه بندی در بورس
تسنیم: نقش و جایگاه شرکتهای رتبهبندی در این اوراق چیست؟
متقاضیان سرمایهگذاری در اوراق بدهی به ریسک عدم پرداخت سود و یا اصل سرمایهگذاری توسط ناشران اوراق توجه ویژهای دارند . از این رو، ضرورت دارد سرمایهگذاران پیش از تصمیمگیری نهایی، به پارهای اطلاعات و تجزیه و تحلیلهای اعتباری ارزشمند درباره ناشران اوراق دسترسی داشته باشند. رتبهبندی اعتباری ارزیابی احتمال پرداخت به موقع تعهدات مالی مرتبط با اوراق بهادار است.
به عبارت دیگر این رتبهبندی اظهارنظری در مورد پیشبینی صلاحیت اعتباری یک ورقۀ بدهی یا ناشر چنین تعهداتی است که به صورت مقیاسهای ترتیبی یا حروف نشان داده میشود. رتبههای اعتباری در بر گیرندۀ دامنهای مشتمل بر سطوح سرمایهگذاری تا سفتهبازارنه (یا اصطلاحاً بنجل) است . لازم به توضیح است تا کنون به دلیل استفاده از رکن ضامن بانکی، سرمایهگذاران با فرض ریسک نکول صفر، صرفاً به بازدهی سرمایهگذاریهای خود توجه داشتهاند.
این در حالیست که با حذف این رکن، سرمایهگذاران هم بایستی به بازدهی سرمایهگذاری و هم به ریسکهای مترتب بر آن توجه ویژه داشته باشند. طبیعتاً وجود شرکتهای رتبهبندی اعتباری منجر به کاهش ریسک عدم تقارن اطلاعاتی بین ناشران اوراق و سرمایهگذاران شده و میتواند به توازنبخشی بین ریسک و بازدهی اوراق بهادار کمک شایانی نماید.
تسنیم: به طور خلاصه انواع صکوک پر کاربرد را می توانید برای ما معرفی کنید.
در حال حاضر اوراق بهادار در دسترس جهت تأمین مالی شامل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق مرابحه، اوراق سفارش ساخت و اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق رهنی، اوراق خرید دین، اوراق منفعت و . میباشد که هر یک برای مقاصد خاص کاربرد دارند. به طور مثال بنگاههای اقتصادی که به منظور خرید یک دارایی خاص نیاز به تأمین مالی دارند، میتوانند این امر را از طریق انتشار اوراق اجاره یا انتشار اوراق مرابحه انجام دهند.
همچنین بنگاههای اقتصادی که به منظور تأمین سرمایه در گردش، نیاز به منابع مالی دارند میتوانند این منابع را از طریق انتشار اوراق اجاره یا اوراق مرابحه تأمین نمایند. شایان ذکر است بنگاههای اقتصادی که محصول آنها در بورس کالا یا بورس انرژی مورد داد و ستد قرار میگیرد، میتوانند جهت تأمین نیاز مالی خود از انتشار اوراق سلف موازی استاندارد کالایی استفاده نمایند. همچنین برای ساخت داراییها یا اجرای پروژهها نیز میتوان از اوراق سفارش ساخت، اوراق مشارکت، اوراق اجاره استفاده نمود. برای بانکها و شرکتهای لیزینگ نیز اوراق رهنی و اوراق خرید دین کاربرد خواهد داشت.
*کاغذبازی و بروکراسی بلای جان رشد صکوک
تسنیم: موفقترین و کم اقبالترینهای صکوک چه بودهاند؟ علت موفقیت و عدم موفقیت هر کدام چیست؟
در حال حاضر بخش عمدۀ تأمین مالی بدهی از طریق انتشار اوراق مرابحه، اجاره و مشارکت صورت میپذیرد که این امر هم ناشی از بروکراسی کمتر فرآیند انتشار این نوع اوراق نسبت به سایر اوراق و هم ناشی از قابلیت تطبیق این نوع اوراق برای طیف وسیعی از بنگاههای اقتصادی میباشد. همچنین برخی اوراق از جمله اوراق منفعت یا اوراق سفارش ساخت صرفاً یک یا دو مورد انتشار را شاهد بودهاند و اوراق خرید دین نیز تا کنون اجرایی نشده است.
لازم به ذکر است عدم استقبال نسبت به برخی از انواع صکوک مانند اوراق خرید دین یا رهنی، تا حدودی ناشی از کاربرد خاص آن نوع اوراق بهادار و حجم بالای اطلاعات مورد نیاز جهت انجام تأمین مالی میباشد. به طور مثال جهت انتشار مبلغ 3000 میلیارد ریال اوراق رهنی بانک مسکن، قریب به 50 هزار پروندۀ تسهیلات فروش اقساطی به عنوان دارایی مبنا قرار گرفت که بیانگر حجم بالایی از پردازش اطلاعات میباشد. همچنین عدم اقبال به اوراق سفارش ساخت ناشی از پیچیدگی مدل انتشار اوراق و بروکراسی اداری آن جهت آزادسازی مرحلهای وجوه ناشی از انتشار اوراق می باشد.
*زیر ساختهای عرضه صکوک بین المللی فراهم نیست
تسنیم: با توجه به روابط خارجی، برای کشورمان شانس جذب سرمایهگذاری خارجی به وسیله صکوک چقدر هست؟ صکوک بینالمللی و ارزی که در دنیا منشر میشود، در کشورمان زیرساختهایش فراهم است؟
انتشار صکوک ارزی در بازارهای بینالمللی یا جذب سرمایهگذار خارجی جهت سرمایهگذاری در صکوک ارزی منتشره در بازارهای داخلی بیش از همه بستگی به سیاستهای کلان کشور دارد. طبیعتاً هر دوی این موارد نیازمند استفاده از خدمات شرکتهای رتبهبندی معتبر بینالمللی جهت ارزیابی ریسک اوراق میباشد که لازمۀ این امر نیز، ارائۀ اطلاعات تفصیلی به شرکتهای یاد شده میباشد. از طرفی حضور در بازارهای بینالمللی مستلزم رعایت الزامات حاکم بر آن بازارها میباشد که در حال حاضر زیرساختهای آن به صورت کامل فراهم نیست. بنابراین به نظر میرسد در کوتاهمدت امکان انتشار اوراق ارزی در بازارهای بینالمللی فراهم نباشد.
تنوع اوراق صکوک قابل انتشار در حال حاضر به سطح مطلوبی رسیده و برای بخش عمده ای از نیازهای تأمین مالی، میتوان راهکارهایی را از بین اوراق موجود طراحی نمود. لیکن آنچه در حال حاضر ضرورت دارد، کاستن از بروکراسی و تسهیل فرآیند میباشد. روند حجم ریالی و سهم تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی در سنوات گذشته نیز رو به رشد بوده و علیرغم اینکه سهم غالب در این زمینه را دولت به خود اختصاص داده است، به مرور زمان بنگاههای اقتصادی نیز به استفاده از این روشها ترغیب شدهاند.
البته در این موضوع از سمت تقاضا نیز نباید غافل شد؛ چرا که انتشار موفق اوراق بدهی مستلزم وجود تقاضا برای سرمایهگذاری در این اوراق بهادار است. با توجه به آشنایی عمومی جامعه با سیستم بانکی و اعتماد عمومی مبنی بر حفظ منافع سپردهگذاران توسط بانک مرکزی و دولت، دارندگانِ وجوه مازاد، سیستم بانکی را محل امنتری نسبت به بازار سرمایه میدانند. طبیعتاً تغییر ذائقۀ سرمایهگذاران به سرمایهگذاری در اوراق بهادار در بازار سرمایه مستلزم صرف زمان و بسترسازی مناسب فرهنگی است.
آشنایی ساده با ۱۱ اصطلاح مربوط به بازارهای مالی
وب سایت مدیوم در مطلبی، معنای فنی چند اصطلاح مربوط به بازارهای مالی و همچنین معنای عامیانه هر کدام را مورد بررسی قرار داده است.
اعتبار بانکی
به میزان سقف وامی که بانک ها به وام گیرندگان ارائه میکنند اعتبار بانکی (Credit) گفته میشود. این اعتبار یا خوشحسابی شما نزد بانک است که سقف اعتبار شما برای خرید کالاها و خدمات را تعیین میکند.
فرض کنید میخواهید یک کنسول بازی پلیاستیشن بخرید؛ اما در حال حاضر پول کافی در اختیار ندارید. در اینجاست که شما میتوانید روی کارت اعتباری خود حساب کنید. اما تنها کسانی باید از اعتبار بانکی خود استفاده کنند که توانایی بازپرداخت آن در ماه بعد را داشته باشند.
اصطلاح تورم (Inflation) به افزایش قیمت عمومی کالاها و خدمات در یک بازه زمانی مشخص گفته میشود.
حتما شما هم بارها این جمله را از زبان پدربزرگ و مادربزرگ های خود شنیدهاید که میگویند جوان که بودیم میشد با ۲۰۰ تومن مواد غذایی یک ماه خود را خریداری کنیم. حالا با ۲۰۰ تومن یک بسته آدامس هم نمیتوانید بخرید. دقت داشته باشید که این تغییر در قیمتها کاملا به مفهوم تورم اشاره دارد.
ارزش خالص
به اختلاف بین مقدار کل داراییها و بدهیهای یک فرد، به اصطلاح ارزش خالص (Net Worth) گفته میشود. ارزش خالص نشان دهنده آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه جایگاه اقتصادی و همینطور ثروت یک فرد است.
این رقم با نشان دادن جایگاه دقیق شما به همه، دیگر جای خودنمایی و فریب برای کسی باقی نمیگذارد. البته یکی از بهترین ویژگیهای آن این است که هر کسی نمیتواند از ارزش خالص بقیه افراد باخبر شود. این یکی از آن اطلاعاتی است که نباید با هر کسی در میان بگذارید و بهتر است آن را برای خودتان نگه دارید.
اصطلاح بیمه (Insurance) قراردادی بین بیمه شونده و بیمه گر است. بیمه شونده شخص یا نهادی است که حق بیمه را پرداخت میکند و بیمه گر نهادی است که حق بیمه را دریافت میکند و در صورت تحقق مفاد قرارداد، از بیمه گذار حمایت میکند.
به روزهایی فکر کنید که جوان تر بودید و در کوچه فوتبال بازی میکردید. اگر اهل فوتبال باشید حتما شکستن شیشه خانه همسایه یا شیشه خودرو دوست پدرتان را هم به یاد میآورید. یادتان میآید که پول شیشه های شکسته شده را چه کسی پرداخت میکرد؟ معلوم است؛ پدر و مادر شما. در این داستان پدر و مادر شما نقش بیم گر و شما نقش بیمه شونده را بازی میکنید. البته با این تفاوت عمده که شما هیچ حق بیمه ای به پدر و مادر خود پرداخت نمیکردید ولی آنها شما را بیمه میکردند. متأسفانه شرکتهای بیمه این گونه کار نمیکنند و شما برای پوشش زیان و ضررهای که به داراییهای خود یا دیگران وارد میکنید باید مبلغی را به عنوان حق بیمه پرداخت کنید.
سرمایه گذاری
به خرید یک دارایی که در آینده برای شما سود اقتصادی خواهد داشت، سرمایه گذاری (Investment) گفته میشود. این سرمایه گذاری ممکن است برای ایجاد درآمد یا برای حفظ آن و با هدف افزایش ارزش آن در آینده (فروش با قیمتی بالاتر) انجام شود.
فرض کنید که یک مجتمع مسکونی در شهر تهران دارید. حالا مستأجرین این مجتمع به ازای سکونت در آپارتمانها، به شما اجاره پرداخت میکنند. در ضمن، با گذشت زمان ارزش ملک شما بالا خواهد رفت و میتوانید آن را با قیمت بالاتری به فروش برسانید. پس شما علاوه بر افزایش ارزش سرمایه خود، یک درآمد ثابت هم دارید. این یک مثال واضح از یک سرمایه گذاری موفق است.
پس انداز
مبلغی که بعد از انجام تمام خریدها و پرداخت تمام هزینههای لازم از درآمد شما باقی میماند یا سپردههایی که برای آینده کنار میگذارید، پسانداز (Savings) نام دارد.
هنگامی که بچه بودید پسانداز خود را درون یک قلک میریختید؛ اما پساندازهای شما همراه با سنتان افزایش یافت و به جایی رسید که متوجه شدید این قلک برای ذخیره پساندازهای شما کوچک است. در اینجا بود که برای ذخیره امن پولهایتان به یک بانک مراجعه کردید. بانک بعد از پذیرش سپرده شما و برای قدردانی از اعتماد شما در سپردن آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه پولهایتان به بانک، بلافاصله شروع به پرداخت مقداری سود به شما کرد.
نرخ سود
اصطلاح نرخ سود (Interest Rate) به درصدی از مبلغ وام اطلاق میشود که یک وام دهنده به ازای قرض دادن پول از وام گیرنده دریافت میکند. هنگامی که از بانک وام میگیرید، باید مبلغی را بهعنوان سود وام پرداخت کنید که میزان آن در ایران بسته به نوع وام میتواند بین ۱۲ تا ۲۵ درصد مبلغ وام باشد. به همین ترتیب، هنگامی که در حساب بانکی خود پول پسانداز میکنید، بانک بهطور خودکار تبدیل به وام گیرنده و شما تبدیل به وام دهنده میشوید و بانک هم بسته به نوع سپرده به شما سودی معادل ۷ تا ۱۵ درصد پرداخت خواهد کرد.
شاید تعجب کنید که چرا سود سپرده بانکها پایین و سود وامهای آنها بالا است. برای درک این تناقض باید به این نکته توجه کنید که بانک مقداری از سپرده شما را برای حفظ قدرت نقدینگی بانک کنار میگذارد و بقیه مبلغ را با نرخ سود بالا به دیگران وام میدهد. این فرایند «خلق اعتبار» نام دارد و هسته اصلی کسب وکار بانک داری محسوب میشود.
اصطلاح سهام (Stock) ابزاری است که شما را مالک کسری از دارایی یک سازمان کرده و براساس تعداد سهمهای شما از آن سازمان (یا شرکت) به شما سود میدهد. سهام درواقع واحد اندازه گیری بازار سهام یا بورس است.
باید به خرید سهام یا اوراق بهادار مثل سوار شدن به یک اتوبوس مسافربری نگاه کنید. شما مالک اتوبوس نیستید؛ اما تا زمان رسیدن به مقصد عضوی از آن هستید. شما تنها بخشی از مبلغ سرویس ارائهشده شده توسط آن سازمان را پرداختهاید و نه ارزش واقعی آن را. اما هر اتفاق خوب یا بدی که برای اتوبوس بیفتد، مستقیما روی شما تأثیر خواهد گذاشت. البته شما امیدوارید که به موقع به مقصد برسید؛ اما اگر اتوبوس در میانه راه خراب شود شما باید بهدنبال اتوبوس دیگری بگردید.
مالیات
اصطلاح مالیات (Taxes) کارمزدی است که افراد و شرکتها برای خدمات ارائهشده توسط دولت پرداخت میکنند. هر شهروند یا شرکتی که مبلغ درآمد او از نظر دولت مشمول مالیات باشد، باید مالیات خود را پرداخت کند.
پرداخت مالیات جزو کارهایی است که برای همه ناخوشایند است؛ اما همه بهدلیل اجبار قانون باید آن را انجام داد. جادهها، راهآهن، هواپیما، بخشی از خدمات آموزشی و درمانی و هر چیزی که در کشور خود از آن استفاده میکنید، به طریقی توسط دولت مدیریت و قانون گذاری شده است و دولت به ازای ادامه نگهداری و مدیریت این خدمات برای راحتی هر چه بیشتر شهروندان، مقداری پول طلب میکند.
بودجه
به برآورد کل درآمدها منهای کل هزینهها بودجه (Budget) گفته میشود. اگر درآمد شما بیش از هزینهها باشد، از لحاظ اقتصادی در موقعیت خوبی قرار دارید و دارای درآمد خالص (Net income) هستید؛ اما اگر درآمد شما کمتر از هزینههایتان باشد، آن وقت این زیان خالص (Net loss) است که برای شما محاسبه میشود و یا باید از هزینههای خود کم کنید. در غیر این صورت، بزودی برای ادامه زندگی مجبور به قرض کردن خواهید شد.
یک مثال خوب در مورد بودجه، تعادل بین درآمد و هزینههای شخصی است؛ شما معمولا از هزینههای خود اطلاع دارید و هزینهها و خریدهای ماه یا هفته پیش رو را مطابق با مبلغی که در اختیار دارید برنامه ریزی میکنید. به این نوع برنام ریزی مالی، بودجه بندی میگویند.
اصطلاح وام ها (Loan) معمول ترین نوع قرض یا بدهی هستند. یک وام در واقع دارایی یا پولی است که به شخصی اعطا میشود و او باید به ازای استفاده از آن، اصل وام به اضافه سود آن را به وام دهنده بازگرداند. وام ها معمولا برای یک بازه زمانی از قبل تعیین شده اعطا میشوند که طی آن وام گیرنده باید نسبت به پرداخت اقساط ماهانه متناسب برای بازپرداخت مبلغ به وام دهنده، اقدام کند. حتما تبلیغاتی را دیده اید که در آن بانک ها مشتریان را ترغیب میکنند که آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه بدون نگرانی درباره کم بودن سرمایه میتوانند تنها با مراجعه به شعب آن بانک، خانه یا خودروی رویایی خود را خریداری کنند. این روزها با یک موجودی و گردش حساب مناسب بانکی میتوانید یک آیفون گران قیمت را به صورت اقساطی خریداری کنید. اینها تنها دو نمونه از وامهایی هستند که این روزها میتوانید از سازمانهای مالی دریافت کنید و از این راه از کالاها و خدماتی بهره مند شوید که در حال حاضر امکان پرداخت هزینه کلی آن را ندارید.
ظهور محرکهای نو در بازار جهانی فولاد
به گزارش «کالاخبر»؛ در زمانهایی که هر دو عامل در بازار و بهطور همزمان روند افزایشی دارند، این تاثیرپذیری چگونه روی بازار فولاد عمل میکند؟ درخصوص نفت و تاثیرگذاری روی قیمت فولاد باید گفت: افزایش قیمت نفت به دلیل اینکه هم قیمت تمام شده تولید کالاها را افزایش میدهد و هم یک اثر روانی روی آینده بازارها میگذارد، بهطور منطقی باعث افزایش قیمت اغلب کالاها خصوصا کالاهای فلزی میشود. از سوی دیگر افزایش شاخص دلار در بازارهای کالایی بهطور عام وبه خصوص بازار فولاد برعکس عمل میکند؛ به این معنا که وقتی شاخص دلار در بازارهای جهانی تقویت میشود، قیمت کالاها همچون فولاد با کاهش مواجه میشود.
در اینجا است که تناقض شکل میگیرد، به این معنا که نفت و شاخص دلار هر کدام بهصورت جداگانه روی بازار فولاد جهانی اثر میگذارند، اما یکی از این دو عامل اثر افزایشی و دیگری کاهشی دارند. از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان بر این باورند که علاوه بر تاثیرگذاری این عوامل روی بازار فولاد، بازارها با موج جدیدی در بازارهای منطقهای و فرامنطقهای در بخش ارز مواجه هستند. در واقع پول دیجیتال آهسته و پیوسته وارد ادبیات اقتصاد جهانی شده است، بهطوریکه در تحلیل قیمتی و روندهای آتی بازارها این عنصر بهعنوان محرکهای جدید لحاظ میشود.
کیوان پورشب کارشناس فولاد درخصوص نگاه به بازارهای جهانی فولاد بر این باور است که باید برای تحلیل، موضوعات متاثر و تاثیرگذار بر این بازارها را بزرگتر و کلان تر، دید، بهطوریکه در یک مطالعه بازار، متغیرهای مختلفی تاثیرگذار دیده میشوند که اساسا روی قیمت هر کامودیتی اثرات مثبت و منفی میگذارند که حال این متغیرها میتواند اثراتی مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد.
وی در ادامه با ارجاع به گزارش world steel که از سال ۲۰۱۶ آغاز و تا پایان سال ۲۰۱۹ را پیشبینی کرده است، میگوید: در زمینه فولاد جهانی با یک روند روبه رشد سرمایهگذاری در دنیا مواجهیم که پس از بحران مالی غرب که در آمریکا رخ داد و دومینووار دنیا را متاثر کرد، حالا فضای اعتماد و اطمینان مجدد را در دنیا شروع کرده است. به گفته وی پیشبینی میشود با همین روند، تقاضا برای فولاد افزایش پیدا کند چنانچه از سال ۲۰۱۶ به بعد آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه افزایش هم پیدا کرده است، اما پایان این پیشبینی یا در واقع نقطه فرود این پیشبینی در سال ۲۰۱۹ رخ خواهد داد.بنابراین با توجه به مقدمهای که مطرح شد، درست است که باید به متغیری مانند «شاخص دلار»، «قیمت ارز»، «قیمت نفت» و سایر عوامل توجه کرد، اما این اطمینانی که در خصوص سرمایهگذاری در دنیا ایجاد شده، عامل مهمتر یا متغیر غالب برای افزایش تقاضای بازار فولاد است.
این کارشناس در ادامه موضوع مهم تری را مطرح کرده و توضیح میدهد: در عین حال باید به «تنش تجاری» که در دنیا به وجود آمده هم بهعنوان یک متغیر مهم نگاه کرد. در این باره یک فعال اقتصادی نمیتواند برای سرمایهگذاری و مسائلی از این دست تنها خودش را به «ترندها» محدود کند، یعنی موضوع تنش تجاری بسیار تاثیرگذار است، حالا این تنش تجاری که به شدت بازار فولاد را متاثر کرده و متاثر میکند، چیست؟ آنچه در گزارش سازمان جهانی فولاد آمده، بحث نرخ بهرهای است که مورد نظر اروپاییان است و از سوی دیگر نرخ بهرهای که آمریکا مطرح میکند، به این معنا که با چه نرخ بهرهای پول باید در دنیا جابهجا شود و از طریق تسهیلات بانکی در اختیار فعالان اقتصادی قرار بگیرد تا متناظر با آن بتوان در قالب trade (تجارت) یا Trade Finance (تأمین مالی تجاری) از این امکانات استفاده کرد، بنابراین این موضوع بهعنوان یک عامل مهم و تاثیرگذار است و در واقع نتیجه برآمده از دل این تنش تجاری مسیر آینده بازار فولاد را مشخص خواهد کرد.نتیجه این چالش بزرگ بستگی به این دارد که در ماههای آینده چه نرخ بهرهای مورد توافق غرب باشد تا بعد از آن سایر کشورها و نقاط دنیا هم بتوانند ناظر بر این موضوع فعالیت تجاری خود را انجام دهند.
وی در ادامه به نقش چین اشاره کرده و میگوید: چین بهعنوان یکی از بازیگران اصلی این بازار، سیاستهای جدیدی را اجرا کرده است، یکی از آن موارد در واقع تصمیمی است که دولت چین برای «کاهش شتابی که در بازارهای جهانی (و نه فقط برای فولاد) داشته اجرا میکند. این موضوع به این معنا است که چین در یک تصمیم استراتژیک حاکمیتی در درون مرزهای سرزمینش به دنبال ظرفیتسازی و پرداخت بدهیهای دولتی و شرکتی خودش است، چرا که این کشور طی ۱۵-۱۰ سال گذشته شتاب عظیمی در حوزه اقتصاد داخلی و خارجی داشته که باعث ایجاد بدهیهایی برای این کشور شده است.
این بدهیها در دو سطح در این کشور خودنمایی میکند: «سطح دولتی» و «سطح شرکتی». دولت چین تصمیم گرفته تا اندازهای به سمت تقویت تولیدات و صنایع مصرفی حرکت کند و در واقع در حال جدا کردن خود از تمرکز سابقی است که روی فولاد داشته است. در این بین کارشناسان معتقدند سرعت سرمایهگذاری و حضور در بازارهای فولاد از جانب چین کمتر خواهد شد، این موضوع به علاوه به معنی باز شدن میدان برای بازیگران جدید در صنعت فولاد این کشور است. به نظر میرسد کشورهایی مانند ایران و ترکیه در این فضا که با این تصمیم راهبردی دولت چین همراه شده میتوانند میداندار شوند.
به گفته پورشب اما کار به آشنايي با بازارهاي مالي در یک نگاه همین جا ختم نمیشود و در واقع یک ریاضت پولی برای اروپا و آمریکا پیشبینی شده است که در سال ۲۰۱۹ اتفاق خواهد افتاد و این ریاضت پولی باعث میشود که از اواخر سال ۲۰۱۸ و با شروع سال ۲۰۱۹ تقاضای فولاد در دنیا کم شود. این موضوع اثر بسیار منفی برای بازار فولاد ایجاد خواهد کرد.
پورشب ادامه میدهد: از طرف دیگر ژاپن بهعنوان یکی از بازارهای هدفی که تقاضای فولاد در آن بالا است، تا پایان سال ۲۰۱۸ روند خوبی خواهد داشت و در ۶ ماه ابتدایی سال ۲۰۱۹ هم به همین شکل خواهد بود ولی بر اساس مطالعات شاخصهای دیگر، تا حدودی آهنگ و سرعت فزایندهای که در سالهای قبل و فعلی برای تقاضای فولاد وجود داشته کم میشود.
وی توضیح میدهد: بازار فولاد دنیا برای سال پیش رو و سال آینده، مقاطع زمانی طلایی خودش را طی خواهد کرد ولی برای بعد از آن باید فکر کرد که با چه محرکهایی میشود این بازار را دوباره به یک شرایط آرمانی بازگرداند. وی ادامه داد: اینکه چقدر متغیرهایی مانند «قیمت ارز»، «نفت» و «شاخص دلار» بتوانند به این بازار بهعنوان محرک کمک کنند باید مورد مطالعه قرار بگیرد. به نظر میرسد به ویژه در دوره جدیدی که دنیا در حال تجربه کردن آن است، باید به فکر محرکهای نو باشیم و بدانیم که صرفا بازارهای پولی مانند ارز یا منابع نفت و گاز شاید آن قدر نتوانند نقش آفرینیهای گذشته را برای تحریک انفجاری بازار انجام دهند. بنابراین باید دید که با سیاستهای جدید منطقهای و فرامنطقهای بازیگران اصلی جامعه جهانی، تا چه اندازه این بازارها در آینده میتواند تحریک شود.
این کارشناس فولاد توضیح میدهد: نهایتا اگر بخواهیم نگاه کوتاهمدتتر و در کل جزئیتری به بازار داشته باشیم عامل شاخص دلار روی قیمت فولاد میتواند تاثیرگذارتر از عامل نفت باشد، به این دلیل که بحثهای جدیدی مانند پول دیجیتال، پولهای منطقهای، سوآپهای ارزی و. مطرح میشوند که بازارها را با تغییر روبهرو خواهند کرد؛ مقولهای که جای خالی مطالعات گسترده تر را بیشتر از قبل نمایان میکند.به گفته وی نفت از سالها قبل همیشه نقش داشته و تا زمانی که جای خود را به انرژیهای نو بدهد، نقش خواهد داشت؛ ولی آنچه مسلم است، یک موج جدید با نام بازارهای منطقهای و فرامنطقهای ارز و پول دیجیتال وارد ادبیات اقتصاد جهانی شده است.