اختیار خرید (Call option)

مدیریت مالی و سرمایه گذاری

اموزش سرمایه گذاری در بازار سرمایه و ارایه مشاوره های مالی و سرمایه گذاری

قرار دادهای آتی و ابزارهای مدیریت ریسک ددر تامین مالی پروژه ها بخش سوم .

ب : قرار داد اختيار معامله option contracts

يكي ديگر از ابزارهاي مهم در مديريت ريسك و پوشش ريسك در تامين مالي پروژها قراردادهاي اختيار معامله هستند . همانطور كه ميدانيم در مبحث قراردادهاي آتي و پيمانهاي آتي هرچند كه آنها باعث از بين رفتن هر نوع از نوسانها ي قيمت در آينده ميشوند . اما به علت اينكه اجراي آن قراردادها الزام آور بوده و حتي در صورت اينكه با كاهش ارزش مواجه شويم باز هم ملزم به اجراي آن هستيم كه در اين حالت منجر به ضرر مي گردد لذا براي رفع اين مشكل كارشناسان و محققان نياز به استفاده از ابزار جديدي را احساس نموده اند. كه اگر قراردادي تعريف شود كه اعمال آن اختیار خرید (Call option) اختياري بوده و لزوما نيازي به اجراي آن نباشد . و در شرايطي كه نوسانات بازار باعث ضرر ميشوند اختيار را اعمال نمود.بسياري از مشكلات قراردادها و پيمانهاي آتي را نخواهيم داشت.

ابزارهاي مثل اوراق قرضه قابل تبديل و سهام قابل بازخريد و اوراق قرضه قابل بازخريد و. همگي از انواع قرارداد اختيار معامله هستند كه براي دارنده آنها اين حق را ايجاد ميكند.كه انها را تبديل و يا بز خريد نماييند و اين تنها يك حق اختيار است نه تعهد انجام.

استفاده از اين ابزار به اواخر دهه 1970 و اوایل 1980 بر میگردد . امروزه اختيار معامله بر روي انواع سهام, اوراق قرضه , ارز و كالا و حتي شاخص هاي سهام مورد معامله قرار مييرد. و در بسيار ي از بورسها و بازارهاي خارج از بورس در حجم بسيار گسترده ای مورد مبادله قرار ميگيرد.

اختيار معامله توافقي است بين طرفين كه از يك طرف حق خريد و ااز طرف ديگر فروش دارايي را متعهد شده . بدين ترتيب كه دارنده اختيار حق خريد يا فروش دارايي با قيمت مشخص شده در زمان مشخص درآينده را خواهد داشت.

انواع اختيار معامله

· از نظر حق خريد Call Option

· از نظر حق فروش Put option

الف) اختيار خريد (Call Option)
قراردادي است که صاحب اختيار(خريدار اختيار خريد) پس از پرداخت مبلغي مشخص به فروشنده اختيار، اين حق را پيدا مي کند که تا زماني مشخص(تعيين شده توسط بازار رسمي بورس)، دارايي رسمي مشخص را با کيفيت مشخص با قيمت مشخص اگر بخواهد از فروشنده اختيار، خريداري كند؛ اين تنها يک حق يا امتياز خريد است نه اجبار. فروشنده اختيار خريد تا زماني كه خريدار اختيار خريد حق خود را اجرا نكرده ، هيچ تعهدي در اين قرارداد ندارد. زماني كه خريدار اختيار خريد حق خود را اجرا كند، فروشنده اختيار خريد اجبار دارد كه تعهد را طبق قرارداد انجام دهد.
به عبارتي ديگر، خريدار اختيار خريد داراي يك حق است و فروشنده اختيار خريد در زمان اجراي اين حق داراي تعهد مي شود، اين يك نوع تعهد احتمالي براي فروشنده اختيار خريد تلقي مي شود. صاحب اختيار خريد(خريدار) فكر مي كند كه قيمت دارائي بالامي رود و فروشنده اختيار خريد فكر مي كند كه قيمت دارائي پايين مي آيد. اين قرارداد به صورت رسمي در بورس هاي دنيا به روي دارايي هاي واقعي و مالي معامله مي شوند. چنانچه صاحب اختيار به دلايل قيمت هاي بازار، از حق خود استفاده كند، حالتي ايجاد مي شود كه به آن درون پولي (in The money). اطلاق مي شود.

ب) اختيار فروش (Put option) :
قراردادي است كه صاحب اختيار(خريدار اختيار فروش) پس از پرداخت مبلغي مشخص به فروشنده اختيار اين حق را پيدا مي كند كه تا زمان مشخص دارايي مشخص را با كيفيتي مشخص با قيمتي مشخص اگر بخواهد به فروشنده اختيار بفروشد. اين تنها يك حق يا امتيار فروش است نه اجبار. فروشنده اختيار فروش تا زماني كه خريدار اختيار فروش حق خود را اجرا نكرده، هيچ تعهدي در اين قرارداد ندارد. زماني كه خريدار اختيار فروش حق خود را اجرا كند، فروشنده اختيار فروش اجبار دارد كه تعهد را طبق قرارداد انجام دهد. به عبارتي ديگر، خريدار اختيار فروش داراي يك حق است و فروشنده اختيار فروش در زمان اجراي اين حق داراي تعهد مي شود؛ اين يك نوع تعهد احتمالي براي فروشنده اختيار فروش تلقي مي شود. صاحب اختيار فروش(خريدار) فكر مي كند كه قيمت دارايي پايين مي رود و فروشنده اختيار فروش فكر مي كند كه قيمت دارايي بالامي رود. اين قراردادها به صورت رسمي در بورس هاي دنيا به روي دارايي هاي فيزيكي و مالي معامله مي شوند.

ج )ا زنظر سررسيد

حق اختيار خريد و فروش هر كدام به دو دسته تقسيم ميشود

قرارداد اختيار اروپايي European option فقط در تاريخ سررسيد قابليت اعمال دارد.

قرارداد اختيار آمريكايي American option در هر زماني قبل از تاريخ سررسيد يا در تاريخ سررسيد قابل اعمال است.

مكانيزم بازار اختيار معامله:

اين معاملات به شيوهاي مختلفي انجام ميپذيرد .

زماني كه برگهاي اختيار معامله مانند ساير ابزارهاي مالي در بازار بورس عرضه شوند اين بازارها را بورس معاملات اختيار مي نامند

زماني كه برگهاي اختيار معامله در بازارهاي خارج از بورس عرضه شوند اين بازارها را خارج از بور بورس معاملات اختيار مي نامند

کارگزار كارگزار تالار بورس صحن معاملات

ارايه به قيمت معين مسئول اجرای سفارشات انجام معامله

سفارش به قيمت بازار بازار ساز توسط

فروشنده حق اختيار موسسه پايايا ي اختيار معامله خريدار حق اختيار

کاربردهای اختيار معامله:

1.تركيب اختيارهاي دو طرفه يكسان:

يعني داشتن يك اختيار خريد و يك اختيار فروش كه داراي سر رسيدهاي يكسان و قيمت هاي توافقی يكسان باشند در اين وضعیت 3 حالت ميتواند رخ دهد:

· قيمت توافقی ã قيمت بازار ä ====== اختيار خريد انجام نميگيرد ولي دارنده اختيار فروش اختيار خود را اعمال ميكند

· . قيمت توافقی ä قيمت بازارã ====== اختيار خريد انجام ميگيرد ولي دارنده اختيار فروش اختيار خود را اعمال نميكند

در اين وضعيت اگر فردي همزمان اختيار خريد و اختيار فروش را تحصيل كند ميتواند با بروز هريك از حالتهاي فوق تصميمات مقتضي را اعمال كند.

2.تركيب هاي خاص اختيارهاي 2 طرفه :

تقریباً شباهت زيادي به تركيب اختيار هاي يكسان دارد و تنها تفاوت آن اختلاف قيمت توافقی در اختيار خريد و فروش است. در اين حالت قيمت تفوافقي در اختيار خريد بيشتر از قيمت تفوافقي در اختيار فروش ميباشد.در حقیقت شركنهاي از اين استراتژي استفاده ميكنند.كه در انتظار قيمت خاصي باشند در واقع احتمال افزايش قيمت سهام براي اين دسته از افراد بيشتر از احتمال كاهش قيمت سهام است.ولي باز هم سعي در پوشش ريسك آن هرچند ناچيز را دارند..

آموزش اختیار معامله یا آپشن + ویدیو

اختیار معامله یا آپشن (option) یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. (آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد). اختیار معامله قراردادی است که به خریداران حق خرید یا فروش دارایی پایه با یک قیمت اعمال معین (Strike Price) و در یک تاریخ خاص (Expiration Date) را می‌دهد ولی خریدار در اجرای آن تعهد ندارد. فروشنده نزد کارگزاری برای انجام کامل معامله (خرید یا فروش) اگر خریدار خواهان اعمال باشد تعهد می‌دهد .

اختیاری که به دارنده آن اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص خریداری کند اختیار خرید نامیده (Call Option) می‌شود. اختیاری که به دارنده آن اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص به فروش برساند اختیار فروش (Put Option) نامیده می‌شود.

نکته مهم! خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (کلا خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسک خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آنها باشد از دست دادن وثیقه یا وجه تضمین (Premium) اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (کلا فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از مبلغ وثیقه اختیار معامله را از دست بدهد.

در زیر می توانید مفهوم این نوع ابزار معاملاتی را در قالب انیمیشن های زیبا مشاهده کنید.

اختیار معامله چیست و اختیار خرید و فروش چه کاربردهایی دارد؟

اختیار معامله چیست و اختیار خرید و فروش چه کاربردهایی دارد؟ ابزار مالی به‌طور عمده مبتنی بر یا مشتق از یک دارایی پایه هستند و به عبارتی ارزش آن‌ها برخاسته از ارزش دارایی دیگری است و به همین دلیل، ابزار مشتقه نیز نامیده ­می‌شوند. دارایی‌هایی که می‌توانند به‌عنوان دارایی پایه در این ابزار مورداستفاده قرار گیرد، عبارت‌اند از انواع سهام، ابزار بهرهایی و متأثر از نوسان‌های نرخ بهره، ابزار بازار مبادله‌های ارزی، انواع کالا، اعتبارهای مشخص و خاص و وام‌های خرد و کلان. اختیار معامله (option) اختیار خرید یا فروش دارایی پایه موضوع قرارداد را در قیمت ثابت در زمان مشخصی در آینده به دارنده آن می‌دهد.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به‌عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد. در اولین روز معاملات (۲۶ آوریل ۱۹۷۳)، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد. پس از آن، چندین بورس سهام و تقریبا تمامی بورس­ های قراردادهای آتی (Futures) به استفاده از ابزار اختیار معامله اقدام کردند. بورس شیکاگو در تمامی این سال‌ها رتبه اول را در حجم مبادلات به خود اختصاص داده است و با استقبال بی‌نظیر بازیگران بازار در سال ۲۰۰۶ با مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله به ارزش ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴% نسبت به سال قبل به بالاترین رکورد تاریخ خود رسیده است.

در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از این اوراق تردید وجود داشت، اما با بالا رفتن تقاضای سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق اختیار معامله، حجم معاملات این اوراق در دهه ۱۹۸۰، از حجم معاملات خود سهام پیشی گرفت که این واقعیت میزان پاسخگویی اختیار معامله نه‌تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالاها و ارزها و بیش از ۹۰ شاخص مختلف ازجمله NASDAQ و S&P500 بازار تعریف شده است.

اختیار معامله (Option)

اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند. این اوراق ازنظر نوع قرارداد بر دو نوع کلی تعریف شده‌اند: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) و ازنظر نحوه اعمال اختیار خرید (Call option) نیز بر دو نوع کلی آمریکایی و اروپایی هستند. اختیار معامله آمریکایی در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است..

اختیار خرید (Call Option)

قراردادهای اختیار خرید یا آپشن­های Call این حق را به خریدار می‌دهد که سهام مربوطه را خریداری نماید. این آپشن­ها در قیمت‌های اعمال متفاوت، منوط به قیمت سهام مربوطه موجود می‌باشند. تاریخ انقضای می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال (Leaps option) تغییر کند. با توجه به بازار، ممکن است یک آپشن Call خریداری یا فروخته شود. اگر آپشن Call خریداری شود، خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید. مبلغ آپشن حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل می‌شود. زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال می‌رسد، این آپشن سود ایجاد می‌نماید و در این زمان می‌توان Call را اجرا کرد یا آن را با فروش یک Call با قیمت اعمال و تاریخ انقضای مشابه جبران کرد. با اجرا کردن یک Call می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه با قیمت سهام مربوطه به قیمت بازار (بالاتر)، سودی برابر با اختلاف میان دو قیمت به دست آورد.

اگر آپشن Call فروخته شود، فروشنده حق خریداری سهام مربوطه را با قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. با فروش آپشن Call، مبلغ آپشن به‌عنوان سود محدود به‌حساب معاملاتی واریز می‌شود. این سود در صورتی که آپشن بدون ارزش منقضی شود در حساب حفظ خواهد شد. لذا جهت سودآور بودن فروش آپشن Call، بایستی که قیمت سهام مربوطه پایین‌تر از قیمت اعمال باقی بماند. اگر قیمت سهام مربوطه از قیمت اعمال آپشن بالاتر رود، دارنده آپشن می‌تواند که آن را اجرا نماید. در این صورت دارنده آپشن حق خریداری ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه را به قیمت اعمال آپشن داراست. این بدان معنی است که فروشنده بایستی سهام مربوطه را به قیمت کنونی بازار خریداری نموده و با قیمت پایین‌تر اعمال آپشن به دارنده آپشن بفروشد، بنابراین اختلاف قیمت اعمال و قیمت بازار سهام ضرر شناسایی می‌شود. لذا حداکثر ریسک در این مورد نامحدود است و به این دلیل که فروش آپشن Call به‌صورت محافظت نشده با ریسک بسیار بالایی دارد.

اختیار فروش (Put Option)

اختیار فروش یا آپشن­های Put این حق را به خریدار می‌دهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند؛ مانند آپشن­ های Call، آپشن Put در قیمت‌های اعمال متفاوت بسته به قیمت سهام مربوطه و با تاریخ‌های انقضای مختلف در بازار موجود می‌باشند. تاریخ انقضا می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند. اگر آپشن Put خریداری شود خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه ر با قیمت اعمال تا تاریخ انقضا به فروش برساند. مبلغ پرداختی برای هر آپشن حداکثر ریسکی است که یک آپشن Put متحمل می‌شود.

حداکثر سود محدود به زمانی است که قیمت سهام به صفر می‌رسد. با سقوط قیمت سهام، آپشن Put از دو طریق می‌تواند سودآوری داشته باشد. با اجرا کردن یک آپشن فروش، می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن به فروش رسانید. سهام با قیمت بالاتر بازار فروخته شده و سپس جهت خارج شدن از معامله، سهام با قیمت پایین‌تر خریداری می‌شود. دومین روش، جبران کردن آپشن است. با افت قیمت سهام، مبلغ آپشن افزایش خواهد یافت و با دریافت سود می‌تواند فروش رود، ارزش آپشن فروش کاهش خواهد یافت؛ بنابراین می‌توان با تحمل ضرر آن را به فروش رسانید یا اجازه داد که آپشن بدون ارزش منقضی شود.

با فروش آپشن فروشنده آپشن فروش، حق فروش سهام مربوطه را به قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. در بیشتر موارد، پیش‌بینی می‌شود که فروش آپشن Put فروخته شده بدون ارزش منقضی خواهد شد و می‌توان صرف ریسک را حفظ نمود. مبلغ دریافتی برای هر آپشن حداکثر میزان سودی است که با فروش آپشن Put، می‌توان به دست آورد. با افت قیمت سهام مربوطه، دارنده آپشن Put خواهد توانست که آپشن را اجرا نماید؛ بنابراین فروشنده آپشن متعهد خواهد بود که ۱۰۰ سهم از سهام مربوطه را به ازای هر آپشن به قیمت اعمال از دارنده آپشن خریداری نماید. میزان ضرری که فروشنده آپشن متحمل خواهد شد بستگی به میزان افت قیمت سهام دارد.

انواع قرارداد برحسب تاریخ اعمال

1. قراردادهای ا‌ختیار معامله در دو نوع کلی اروپایی و آمریکایی است.
2. اختیار معامله اروپایی: دارنده اختیار تنها می‌تواند از حق خود مبنی بر خرید یا فروش دارایی موضوع قرارداد در تاریخ انقضای قرارداد استفاده کند.
3. اختیار معامله امریکایی: دارنده اختیار می‌تواند در هر زمانی تا تاریخ انقضاء از حق خود استفاده نماید.
4. ا‌ختیار معامله برمودایی: نوعی دیگر از ا‌‌ختیار معامله است که ممکن است در تاریخ‌های مشخص شده از قبل یا قبل از سررسید اعمال شود. (ترکیبی از آمریکایی و اروپایی)

رابطه میان قیمت دارایی موضوع قرارداد و قیمت اعمال

یک مفهوم مهم در مطالعه قراردادهای ا‌ختیارمعامله، توجه به رابطه میان قیمت دارایی موضوع قرارداد و قیمت اعمال است. در این رابطه از اصطلاحات در سود یا با قیمت (in-the-money)، در زیان یا بی قیمت (out-of-the- money) و بی تفاوت یا به قیمت (at- the- money) استفاده می‌شود. یک ا‌ختیار معامله را در سود مینامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد اختیار خرید، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی ، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته می‌شود که ا‌ختیار معامله در سود است.

یک ا‌ختیار معامله را بی تفاوت می‌نامیم چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد اختیار خرید، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند، در نتیجه در این حالت گفته می‌شود که ا‌ختیار معامله بی تفاوت نسبت به سود یا زیان است. یک ا‌ختیار معامله را در زیان می‌نامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. معمولا دارنده ا‌ختیار معامله در زیان قراردادهای خود را اعمال نمی‌کند.

به عنوان مثال اگر در قرارداد اختیار خرید قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان می‌کند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که می‌تواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته می‌شود اختیار معامله در زیان است

چگونه از آپشن استفاده کنیم؟

آپشن­ها می‌توانند به طرق مختلفی برای کسب سود در بازارهای صعودی و نزولی مورداستفاده قرار گیرند. اصلی‌ترین استراتژی، استفاده از آپشن­های Put و Call به‌عنوان سرمایه کوچک و کسب سود بر اساس حرکت بازار است. همچنین آپشن­ها می‌توانند به‌عنوان بیمه به‌صورت مختلف در سناریوهای معاملاتی مورداستفاده واقع شوند. قابلیت چندگانه فوق‌العاده آپشن، تاثیر بسیار بزرگی در بازار نسبت به سرمایه‌گذاری‌های قدیمی داشته است. آپشن­ها می‌توانند جهت حفاظت از سقوط قیمت بازار یک سهام خریداری شده و یا افزایش قیمت بازار یک سهام فروخته شده مورداستفاده قرار گیرند. آپشن این توانایی را ایجاد می‌کند که یک سهام با قیمت پایین‌تر خریداری شود، با قیمت بالاتر فروخته شود و یا درآمد بیشتری در مقابل خرید یا فروش سهام مربوط ایجاد نماید.

انواع قراردادهای اختیار معامله

۱– قراردادهای ا‌ختیار معامله سهام:

قراردادهای اختیار معامله بر روی سهام منفرد (individual stock) بسیار متداول است. سهام اکثر شرکت‌های فعال در بورس دارای قراردادهای ا‌ختیار معامله بورسی هستند. همچنین امکان ایجاد قراردادهای ا‌ختیار معامله سهام در بازار خارج از بورس نیز وجود دارد.

۲– قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام(index options):

می‌توان بر روی شاخص سهام نیز قراردادهای اختیار معامله طراحی نمود. شاخص سهام در واقع یک پرتفوی مصنوعی از تعداد زیادی سهام است، پس تعریف قراردادهای ا‌ختیار معامله بر روی شاخص سهام امری منطقی و مفید است. در امریکا، علاوه بر شاخص ۵۰۰ S & P، بر روی شاخص های داوجونز، نزدک وسایر شاخص‌ها نیز اختیار معامله طراحی شده‌است. تقریبا تمامی شاخص‌های مطرح بازار سهام در سراسر دنیا دارای قراردادهای اختیار معامله می‌باشد.

۳– قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه(bond options):

قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه عمدتا در بازار خارج از بورس و آن هم بر روی اوراق قرضه دولتی معامله می‌شود.

۴– قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره (interest rate options):

هر چند قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه چندان متداول نیست اما قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره از بازار بزرگ و فعالی برخوردار است. در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره دارایی پایه موضوع قرارداد نرخ بهره است. در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، در تاریخ انقضای اختیار معامله، عایدی آن بر حسب مابه التفاوت نرخ بهره بازار و نرخ اعمال تعیین می‌شود. اختیار معامله بر روی نرخ بهره را می‌توان به این صورت در نظر گرفت که خریدار قرارداد نرخ بهره ثابت تعیین شده در قرارداد را با نرخ بهره شناور نامعلوم در تاریخ انقضای قرارداد معاوضه می‌نماید.

فروشنده قرارداد نیز به صورت معکوس، نرخ بهره ثابت را به خریدار پرداخت و نرخ بهره شناور را دریافت می‌کند. در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره، خریدار بر خلاف فروشنده نسبت به انجام معامله مخیر است و تنها زمانی از حق خود برای دریافت نرخ توافقی استفاده می‌کند که نرخ مذکور از نرخ بهره بازار کوچکتر باشد.

۵– قراردادهای اختیار معامله ارزی (currency options):

قرارداد اختیار معامله ارزی به دارنده آن اختیار می‌دهد تا ارز پایه موضوع قرارداد را در نرخ توافقی ثابت خرید یا فروش نماید. برای مثال مدیر مالی یک شرکت آمریکایی که می‌داند شرکت مقداری یورو در زمان معینی در آینده دریافت خواهد کرد، می‌تواند با خریداری قراردادها یا اختیار فروش که سررسید آن‌ها در همان زمان می‌باشد، شرکت خود را در مقابل ریسک کاهش ارزش یورو پوشش دهند. به همین ترتیب، یک مدیر خزانه داری شرکت آمریکایی که می‌داند مقداری مبلغ یورو در زمان معینی در آینده باید بپردازد، می‌تواند با خریداری قراردادهای اختیار خریدی که در همان زمان سررسید می‌شود، خود را در مقابل ریسک افزایش ارزش یورو پوشش دهد.

۶– قراردادهای اختیار معامله کالایی:

قراردادهای اختیار معامله کالایی بر روی کالاهایی از قبیل نفت، طلا، گندم و…نیز وجود دارد. در ایران روی دارایی‌های پایه ای همچون سکه طلای تمام بهای آزادی طرح امام خمینی (ره) و زعفران رشته ای بریده ممتاز (نگین)، قراردادهای ا‌ختیار معامله تعریف شده است.

۷– ا‌ختیار معامله بر روی قراردادهای آتی (option on futures or futures options)

یکی از نوآوری‌های مهم در بازار معاملات آتی به معرفی محصولی تحت عنوان ا‌‌ختیار معامله بر روی قرارداد آتی مربوط می‌شود. قراردادهای اخیر در واقع نوع خاصی از قراردادهای ا‌‌ختیار معامله است که دارایی پایه آن قراردادهای آتی است. اختیار خرید بر روی قراردادهای آتی به دارنده آن اختیار ورود به یک قرارداد آتی را با موقعیت خرید در یک قیمت آتی ثابت می‌دهد. اختیار فروش بر روی قراردادهای آتی به دارنده آن اختیار ورود به یک قرارداد آتی را با موقعیت فروش در یک قیمت آتی ثابت اعطاء می‌کند. قیمت آتی ثابت در واقع همان قیمت توافقی اختیار معامله است.

۸– سایر انواع ا‌ختیار معامله

امروزه با گسترش بازارهای مشتقه، قراردادهای ا‌ختیار معامله بر روی برق، آب و هوا، آلودگی هوا و موارد مشابه نیز تعریف شده است. به عنوان نمونه برق را در نظر گیرید. ویژگی مهم برق آن است که یک دارایی غیر قابل ذخیره‌سازی است. برق بلافاصله پس از تولید، مصرف می‌شود، اما در هر صورت یک دارایی است که قیمت آن در معرض نوسان قرار دارد. در مورد آب و هوا وضعیت به شکل دیگری است چون اصولا آب وهوا حتی دارایی هم محسوب نمی‌شود. با این همه، آب و هوا یک عامل تصادفی است که تأثیر بسزایی بر فعالیت‌های اقتصادی بر جای می‌گذارد. نیاز فعالین اقتصادی به پوشش ریسک ناشی از تغییرات آب‌وهوایی موجب می‌شود تا بازار قراردادهای اختیار معامله بر روی آب‌وهوا شکل گیرد تا فعالان اقتصادی بتوانند خود را در برابر زیان‌های ناشی از سیل، طوفان و افزایش شدید دما بیمه کنند.

معاملات آپشن (Options Trading) چیست؟

قراردادهای اختیار دو نوع اصلی دارد که اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) نامیده می‌شوند. شما برای سرمایه‌گذاری در قراردادهای اختیار باید یکی از این دو قرارداد را خریداری کنید.

قرارداد اختیار خرید: قرارداد اختیار خرید (Call Option) به دارنده قرارداد (خریدار) حق خرید (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین شده را می‌دهد.

هنگامی که معامله‌گران انتظار دارند قیمت یک دارایی افزایش یابد، قرارداد Call خریداری می‌کنند.

قرارداد اختیار فروش: زمانی که شما یک قرارداد اختیار فروش (Put Option) خریداری می‌کنید، حق فروش (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین شده را به دست می‌آورید.

این قرارداد وقتی خریداری می‌شود که معامله‌گران انتظار سقوط قیمت دارایی را دارند.

هر قرارداد اختیار حداقل چهار مؤلفه دارد؟

اندازه (Size): اندازه سفارش که به دارایی اشاره دارد. مثلا: یک بیت کوین یا یک دلار.

تاریخ سررسید (Expiration Date): به تاریخی گفته می‌شود که پس از آن دیگر معامله‌گر نمی‌تواند قرارداد را اجرا کند و قرارداد منقضی می‌شود.

قیمت توافقی (Strike Price): قیمت توافقی یا قیمت اِعمال به قیمتی می‌گوییم که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود و دارایی به آن قیمت فروخته یا خریداری خواهد شد (در صورتی که خریدار تصمیم بگیرد قرارداد را اجرا کند).

قیمت قرارداد اختیار (Premium): قیمت اختیار (وجه تضمین)، قیمت قرارداد اختیار است و مبلغی است که سرمایه‌گذار در ازای به دست آوردن حق اختیار باید آن را به ناشر قرارداد (فروشنده) پرداخت کند.

بنابراین خریدار قرارداد را از فروشنده با توجه به ارزش اختیار در زمان معامله، که با نزدیک‌تر شدن تاریخ سررسید، دائما تغییر می‌کند به دست می‌آورد.

دو نوع قرارداد اختیار: آمریکایی و اروپایی

برخی قراردادهای اختیار به معامله‌گر اجازه می‌دهند هر زمانی قبل از تاریخ سررسید، قرارداد را اجرا کنند.

به این نوع قرارداد، قرارداد اختیار آمریکایی گفته می‌شود. این در حالی است که قراردادهای اختیار اروپایی فقط می‌توانند در زمان تعیین‌شده‌ی قرارداد اجرا شوند و اجرای آنها قبل از آن تاریخ مجاز نیست.

گفتنی است نام‌های این قراردادها (اروپایی و آمریکایی) ربطی به موقعیت جغرافیایی آنها ندارد و در هر منطقه یا کشوری می‌توانید از یکی از این قراردادها استفاده کنید.

عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار

قیمت اختیار یا همان وجه تضمین، تحت‌تأثیر عوامل بسیار زیادی قرار دارد که چهار عامل زیر مهمترین هستند:

قیمت دارایی پایه

زمان باقی‌مانده تا تاریخ سررسید

و نوسان (یا شاخص) بازار مربوطه.

دربیت (Derbit)

دربیت (اختیار خرید (Call option) Derbit) برترین صرافی معاملات آپشن های بیت کوین و ارزهای دیجیتال است. این یک صرافی مستقر در شهر آمستردام هلند است و از سال ۲۰۱۶ با محصولات آپشن های کریپتو خود به جامعه ارز های دیجیتال خدمات می دهد. با توجه به در دسترسی کمتر به آپشن های کریپتو، دربیت به یک صرافی آپشن های در دسترس برای بسیاری از تریدر های ارز دیجیتال تبدیل شده است که سبد با ارزشی دارند. علاوه بر این، دربیت آپشن های سبک اروپایی را ارائه می دهد؛ بدین معنا که چنین آپشن هایی فقط در زمان تاریخ سر رسید (expiration date) اجرا می شوند.

همچنین تسویه حساب به جای دارایی ذکر شده به صورت نقدی اتفاق می افتد، اما تا زمانی این مساله کار شما را انجام می دهد نباید برای کسی مشکل ایجاد کند.

آخر از همه اینکه، از هم اکنون صرافی دربیت معاملات آپشن های اتریوم و بیت کوین را بر روی پلتفرم خود انجام می دهد که کارمزدها روی این پلتفرم ۰/۰۴ درصد دارایی ذکر شده یا ۰/۰۰۰۴ بیت کوین یا اتریوم در هر قرارداد آپشن اعمال می شود.

Quedex یکی دیگر از پلتفرم های معاملات آپشن های سبک اروپایی است که به شما امکان می دهد آپشن های بیت کوین را ترید کرده و به صورت نقدی تسویه کنید. این صرافی نقدینگی کمی دارد اما می توان گفت گزینه مناسبی برای این نوع معاملات است و تنها از دسامبر ۲۰۱۷ ارائه خدمات با بازارهای ارز دیجیتال را شروع کرده است.

جدا از این، کوئدکس کاملا توسط کمیسیون خدمات امور مالی جبل الطارق قانونگذاری شده است و به شما اجازه می دهد که قیمت آپشن های معکوس را با ارزش اسمی (nominal value) یک دلار ترید کنید.

کارمزد برای تولیدکنندگان نقدینگی صفر است و برای قبول کننده معامله ۰/۰۳ درصد کارمزد در نظر گرفته می شود که مقدار کمی است. علاوه بر این به شما امکان می دهد تا در سه نوع آپشن با سررسید مختلف ترید کنید.

هفتگی، هر جمعه سر رسید می شود.

ماهانه، آخرین جمعه ماه سر رسید می شود.

سه ماهه، در آخرین جمعه ماه مارچ، ژوئن، سپتامبر و دسامبر سررسید می شود.

لجر اکس (LedgerX) یک صرافی مستقر در ایالات متحده است که از اکتبر ۲۰۱۷ آپشن های بیت کوین، قراردادهای آتی و معاملات پایاپای را ارائه می دهد.

آنها اولین صرافی بودند که توسط کمیسیون معاملاتی قرارداد های آتی کالای ایالات متحده (CFTC) قانونگذاری شده اند و این اتفاق پس از یک روند نظارتی دقیق ۳ سال و نیمه رخ داد.

در ابتدا این صرافی فقط برای سرمایه گذاران سازمانی و معتبر باز بود اما اخیراً درها را برای سرمایه گذاران خرده نیز باز کرده اند. توجه داشته باشید که به روند دقیق دلیل شناسایی هویت مشتری(KYC)، تنها آمریکایی می توانند از این صرافی استفاده کنند.

بنابراین اگر شما در ایالات متحده هستید که یک سبد بیت کوین دارید و می خواهید ریسک خود را پوشش دهید، لجر اکس گزینه مناسبی است.

چرا گزینه های تجارت به جای یک دارایی مستقیم به كار مي روند؟

برخی از مزایا برای گزینه های تجارت وجود دارد. هیئت مدیره تبادل گزینه های شیکاگو (CBOE) بزرگترین مبادله از این دست در جهان است و گزینه هایی را در طیف گسترده ای از سهام های مجرد ، ETF و فهرست ارائه می دهد.

معامله گران می توانند استراتژی های گزینه ای اعم از خرید یا فروش یک گزینه واحد تا موارد بسیار پیچیده را که شامل چندین موقعیت گزینه همزمان است ، بسازند. معاملات گزینه ها ممکن است در ابتدا بسیار زیاد به نظر برسد ، اما می توانید درک کنید اگر چند نکته اصلی را بدانید آسان است.

اوراق بهادار سرمایه گذار معمولاً با چندین کلاس دارایی ساخته می شود. اینها ممکن است سهام ، اوراق قرضه ، ETF و حتی صندوق های متقابل باشد. گزینه ها کلاس دارایی دیگری است و در صورت استفاده صحیح ، آنها مزایای بسیاری را ارائه می دهند که تجارت سهام و ETF به تنهایی نمی توانند.

تریدر ها، پوشش دهندگان ریسک و غیره از هر دو آپشن خرید(حق خرید) یا آپشن فروش(حق فروش) استفاده می کنند. این موارد که به آنها قراردادهای آپشن نیز می گویند از ۴ مولفه اساسی تشکیل شده اند:

اندازه(Size): یعنی اندازه یا تعداد قراردادهای آپشن ها که هر کسی نیاز به خرید آنها دارد چه خرید(Call) چه فروش(Put). گاهی به آن واحد اندازه گیری حجم معاملات(lot size) نیز می گویند.

تاریخ سررسید: تاریخی که قبل از آن فردی قرارداد های آپشن ها را اعمال کرده است. پس از این روز آپشن ها منقضی(سر رسید) می شوند و دارندگان دیگر نمی توانند از حق امتیاز اعمال قرارداد بهره مند شوند.

قیمت اعمال: این قیمتی است که اگر قیمت واقعی دارایی در بازار به آن برسد، دارایی خریداری یا فروخته می شود.

حق امتیاز: مانند کارمزد و هزینه ای ست که شخصی خرید آپشن های مختلف پرداخت می کند.هنگامی که شما برای آپشن های خرید حق صرافی می پردازید، بدین معنی است که شما برای اعمال حق خرید در تاریخ سر رسید مبلغی را پرداخت می کنید.

از طرف دیگر هنگامی که مبلغی برای یک آپشن فروش می پردازید بدان معنی است که شما حق فروش یک دارایی را مطابق با سر رسید قرارداد خریداری می کنید.

با استفاده از آپشن های بیت کوین، دارندگان این دارایی این دو نوع ترید را انجام می دهند:

فروش پیشگیرانه(Protective Put): خرید آپشن های فروش برای بیت کوین هایی است که در حال حاضر در اختیار دارید.

این نوع خرید سبد بیت کوین شما در مقابل جریان های نزولی بالقوه بیمه می کند. در مواردی که روند نزولی اتفاق نیافتد، تنها حق امتیاز را که برای این آپشن ها پرداخت کردید از دست می دهید.

خرید تحت پوشش(Covered Call): در این مور نیز شما بیت کوین دارید و از حرکت های آینده قیمت اطمینان دارید. با استفاده از این موقعیت می توانید سود اضافی از دارایی های خود کسب کنید.

بنابراین هنگامی که آپشن های خریدی که فروخته اید، سر رسید می شوند و به قیمت اعمال نمی رسند، از طریق حق امتیاز های آپشن های خریدی که فروخته اید، سود اضافی کسب می کنید.

از طرف دیگر اگر قیمت اعمال فرا برسد و خریدار آپشن خرید بخواهد که قرارداد را اعمال کند، به عنوان یک فروشنده شما ملزم هستید که بیت کوین های خود را بفروشید.

معاملات آپشن سهام

معاملات آپشن سهام یا قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس ٬ ابزار مالی به‌طور عمده مبتنی بر یا مشتق از یک دارایی پایه هستند و به عبارتی ارزش آن‌ها برخاسته از ارزش دارایی دیگری است و به همین دلیل، ابزار مشتقه نیز نامیده ­می‌شوند. دارایی‌هایی که می‌توانند به‌عنوان دارایی پایه در این ابزار مورداستفاده قرار گیرد، عبارت‌اند از انواع سهام، ابزار بهرهایی و متأثر از نوسان‌های نرخ بهره، ابزار بازار مبادله‌های ارزی، انواع کالا، اعتبارهای مشخص و خاص و وام‌های خرد و کلان.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به‌عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد. در اولین روز معاملات (۲۶ آوریل ۱۹۷۳)، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد. پس از آن، چندین بورس سهام و تقریبا تمامی بورس­ های قراردادهای آتی (Futures) به استفاده از ابزار اختیار معامله اقدام کردند.

بورس شیکاگو در تمامی این سال‌ها رتبه اول را در حجم مبادلات به خود اختصاص داده است و با استقبال بی‌نظیر بازیگران بازار در سال ۲۰۰۶ با مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله به ارزش ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴% نسبت به سال قبل به بالاترین رکورد تاریخ خود رسیده است. در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از این اوراق تردید وجود داشت، اما با بالا رفتن تقاضای سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق اختیار معامله، حجم معاملات این اوراق در دهه ۱۹۸۰، از حجم معاملات خود سهام پیشی گرفت که این واقعیت میزان پاسخگویی اختیار معامله نه‌تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالاها و ارزها و بیش از ۹۰ شاخص مختلف ازجمله NASDAQ و S&P500 بازار تعریف شده است.

تعریف اختیار معامله

اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

این اوراق ازنظر نوع قرارداد بر دو نوع کلی تعریف شده‌اند: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) و ازنظر نحوه اعمال نیز بر دو نوع کلی آمریکایی و اروپایی هستند.

اختیار معامله آمریکایی در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است. به‌طور مثال، فرض کنید شما در پایان معاملات روز ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۷ میلادی ۱۰۰ سهم شرکت گوگل را با قیمت هر سهم ۵۰۵ دلار خریداری کرده‌اید. این سرمایه‌گذاری ۵۰۵ دلاری به‌طور بالقوه در ریسک کامل گوگل (از یک خبر کوچک تا ورشکستگی کامل) شما در معرض خطر از دست دادن ارزش سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهد.

به‌منظور پوشش ریسک این دارایی در برابر نوسانات نامطلوب بازار می‌توان از اختیار فروش (Put Option) استفاده کرد. از آنجا که هر قرارداد اختیار فروش طبق تعریف ۱۰۰ سهم را کنترل می‌کند، برای از بین بردن ریسک سرمایه‌گذاری مذکور لازم است ۱۰ قرارداد اختیار فروش (مثلا در قیمت تعیین شده ۴۹۰ و تا سه ماه آینده) خریداری نمود.

بدین معنی که با ادغام سرمایه‌گذاری اولیه خرید (۱۰۰۰ سهم گوگل) با خرید ۱۰ قرارداد اختیار فروش در قیمت ۴۹۰ دلار، شما تا سه ماهه آینده (زمان انقضای اوراق اختیار فروش) حق خواهید داشت سهام خود را در قیمت ۴۹۰ دلار به فروشنده این اوراق اختیار فروش، بفروشید.

با توجه به قیمت واقعی اختیار فروش سه ماهه گوگل در قیمت ۴۹۰ دلار در تاریخ یاد شده، خرید این ۱۰ قرارداد اختیار فروش، ۲۰۵۰۰ دلار (کمی بیش از ۴% کل سرمایه‌گذاری) برای شما هزینه در بر خواهد داشت. در صورت کاهش قیمت سهام گوگل به قیمتی کمتر از ۴۹۰ دلار (مثلا ۴۵۰ دلار) شما می‌توانید از این حق بهره برده و همچنان سهام خود را در قیمت تعیین‌شده ۴۹۰ دلار به فروش برسانید و در صورت افزایش قیمت سهام (مثلا ۵۴۰ دلار)، از حق خود گذشته و سهام را در قیمت بالاتر در بازار خواهید فروخت؛

بنابراین شما در این مثال با صرف هزینه‌ی در حد ۴% کل سرمایه‌گذاری تا انقضای مهلت اوراق اختیار فروش (سه ماه آینده) فارغ از هرگونه تغییر در بازار یا تغییر در شرکت گوگل از فروش سهام خود در قیمت ۴۹۰ دلار یا بالاتر مطمئن خواهید بود.

در همین مثال فرض کنید شخصی اعتقاد به سقوط اندک (مثلا ۱۰ درصد) قیمت سهام شرکت گوگل در آینده‌ای نزدیک دارد این شخص می‌تواند از قابلیت خاص اختیار معامله به نام اهرم مالی (Leverage) بهره برده و اقدام به خرید ۱۰ قرارداد سه ماهه اختیار فروش (Put) گوگل در قیمت ۴۹۰ بکند. به عبارتی این شخص بدون سرمایه‌گذاری عظیم در سهام گوگل، تنها بیمه این سرمایه‌گذاری را خریداری کرده است. خرید ۱۰ قرارداد اختیار معامله مذکور، به این شخص حق فروش ۱۰۰۰ سهم گوگل را در قیمت ۴۹۰ دلار تا سه ماه آینده، اعطا می‌کند با توجه به مثال قبل برای خرید این ۱۰ قرارداد ۲۰۵۰۰ دلار هزینه لازم است.

در صورت افت حدودا ۱۰ درصدی سهام گوگل به ۴۵۰ دلار، هر قرارداد اختیار فروش مذکور حداقل ۴۰۰۰ دلار در بازار ارزش پیدا خواهند کرد؛ زیرا هرکدام از آن‌ها به دارنده اجازه خواهند داد ۱۰۰ سهم گوگل را از بازار ۴۵۰ دلار خریداری و به قیمت تعیین شده ۴۹۰ دلار بفروشد. (۴۵۰ – ۴۹۰)*۱۰۰=۴۰۰۰ بنابراین این ۱۰ قرارداد کلا در بازار در قیمت ۴۰۰۰۰ دلار قابل فروش هستند و با توجه به قیمت خرید آن‌ها بازگشت سرمایه‌ای در حد ۱۰۰% ایجاد خواهند کرد.

اوارق اختیار معامله، کارکردهای فراوان و متنوع دیگری نیز در بازارهای ارز، کالا و قرارداد آتی دارند. کارکردهای متنوع اختیار معامله به‌منظور کنترل ریسک سرمایه‌گذاری یا کسب درآمد به عناوین یاد شده ختم نمی‌شوند و پرداختن به آن‌ها در حالت‌های مختلف بازار (صعودی، نزولی، مستقیم و یا پر نوسان) که به‌اصطلاح استراتژی‌های معاملات اختیار معامله نام دارند، به فرصت‌های جداگانه‌ای نیاز دارد.

یکی از ابزارهایی که در بورس تهران وجود دارد قرارداد اختیار معامله یا (option) سهام می باشد. اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار (و نه اجبار) خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده در یک زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله موظف است در تاریخ سررسید مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

هدف از راه اندازی قراردادهای اختیار معامله مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری، افزایش قدرت نقدشوندگی،تنوع بخشی و فراهم آوردن امکان برنامه‌ ریزی‌ های بلندمدت برای سرمایه‌گذاران در بورس است.

این سبک از معاملات جذابیت هایی دارد که حتما برای شما وسوسه انگیر خواهد بود. مثلا برای خرید سهام عادی شما کل مبلغ سهام را در زمان خرید پرداخت می کنید درحالی که در قرارداد اختیار معامله در ابتدا درصد بسیار کمی از کل مبلغ پرداخت می شود این یعنی شما از اهرم (Leverage) برخوردار هستید.یا مثلا دو طرفه بودن این نوع معاملات که باعث می شود شما بتوانید بر خلاف سهام عادی هم نقش خریدار داشته باشید و از افزایش قیمت ها متنفع شوید هم نقش فروشنده داشته باشید و از کاهش قیمت ها نفع ببرید.

اختیار خرید (Call Option)

قراردادهای اختیار خرید یا آپشن­های Call این حق را به خریدار می‌دهد که سهام مربوطه را خریداری نماید. این آپشن­ها در قیمت‌های اعمال متفاوت، منوط به قیمت سهام مربوطه موجود می‌باشند. تاریخ انقضای می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال (Leaps option) تغییر کند. با توجه به بازار، ممکن است یک آپشن Call خریداری یا فروخته شود. اگر آپشن Call خریداری شود، خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید.

مبلغ آپشن حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل می‌شود. زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال می‌رسد، این آپشن سود ایجاد می‌نماید و در این زمان می‌توان Call را اجرا کرد یا آن را با فروش یک Call با قیمت اعمال و تاریخ انقضای مشابه جبران کرد. با اجرا کردن یک Call می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه با قیمت سهام مربوطه به قیمت بازار (بالاتر)، سودی برابر با اختلاف میان دو قیمت به دست آورد.

اگر آپشن Call فروخته شود، فروشنده حق خریداری سهام مربوطه را با قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. با فروش آپشن Call، مبلغ آپشن به‌عنوان سود محدود به‌حساب معاملاتی واریز می‌شود. این سود در صورتی که آپشن بدون ارزش منقضی شود در حساب حفظ خواهد شد. لذا جهت سودآور بودن فروش آپشن Call، بایستی که قیمت سهام مربوطه پایین‌تر از قیمت اعمال باقی بماند. اگر قیمت سهام مربوطه از قیمت اعمال آپشن بالاتر رود، دارنده آپشن می‌تواند که آن را اجرا نماید.

در این صورت دارنده آپشن حق خریداری ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه را به قیمت اعمال آپشن داراست. این بدان معنی است که فروشنده بایستی سهام مربوطه را به قیمت کنونی بازار خریداری نموده و با قیمت پایین‌تر اعمال آپشن به دارنده آپشن بفروشد، بنابراین اختلاف قیمت اعمال و قیمت بازار سهام ضرر شناسایی می‌شود. لذا حداکثر ریسک در این مورد نامحدود است و به این دلیل که فروش آپشن Call به‌صورت محافظت نشده با ریسک بسیار بالایی دارد.

حالتی را در نظر بگیرید که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد که اختیار خرید (از نوع اروپایی) ۱۰۰ سهم شرکت “الف” را با قیمت توافقی ۱۰۰۰۰ ریال بابت هر سهم، خریداری کند. فرض کنید قیمت جاری سهم مزبور ۹۸۰۰ ریال، تاریخ انقضای قرارداد چهار ماه و قیمت قرارداد اختیار معامله بابت هر سهم ۵۰۰ ریال است؛ بنابراین سرمایه‌گذاری اولیه – برای خرید قرارداد – ۵۰۰۰۰ ریال است. اگر قیمت سهم در تاریخ انقضای قرارداد کمتر از ۱۰۰۰۰ ریال باشد، مسلم است سرمایه‌گذار قرارداد را به اجرا نمی‌گذارد چون خریدن سهمی که قیمت روز آن کمتر از ۱۰۰۰۰ ریال است با قیمت توافقی ۱۰۰۰۰ ریال بخردانه نیست.

در این وضعیت سرمایه‌گذار میزان سرمایه‌گذاری اولیۀ خود (۵۰۰۰۰ ریال) را از دست می‌دهد؛ اما اگر قیمت سهم در تاریخ سررسید بیشتر از ۱۰۰۰۰ ریال باشد، سرمایه‌گذار قرارداد را به اجرا می‌گذارد. فرض کنید قیمت سهم به ۱۱۵۰۰ ریال برسد. با اجرای قرارداد سرمایه‌گذار می‌تواند ۱۰۰ سهم را با قیمت هر واحد ۱۰۰۰۰ ریال خریداری کند. اگر او در همان زمان سهم خود را در بازار به فروش برساند مبلغ ۱۵۰۰۰۰ ریال (۱۵۰۰ ریال بابت هر سهم) – بدون در نظر گرفتن هزینه‌های معاملاتی – سود می‌کند. با در نظر گرفتن هزینۀ اولیۀ خرید قرارداد اختیار معامله سود خالص سرمایه‌گذار ۱۰۰۰۰۰ ریال است. این مثال در جدول زیر به‌طور خلاصه ارائه شده است.

اختیار فروش (Put Option)

اختیار فروش یا آپشن­های Put این حق را به خریدار می‌دهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند؛ مانند آپشن­ های Call، آپشن Put در قیمت‌های اعمال متفاوت بسته به قیمت سهام مربوطه و با تاریخ‌های انقضای مختلف در بازار موجود می‌باشند. تاریخ انقضا می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند. اگر آپشن Put خریداری شود خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه ر با قیمت اعمال تا تاریخ انقضا به فروش برساند. مبلغ پرداختی برای هر آپشن حداکثر ریسکی است که یک آپشن Put متحمل می‌شود.

حداکثر سود محدود به زمانی است که قیمت سهام به صفر می‌رسد. با سقوط قیمت سهام، آپشن Put از دو طریق می‌تواند سودآوری داشته باشد. با اجرا کردن یک آپشن فروش، می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن به فروش رسانید. سهام با قیمت بالاتر بازار فروخته شده و سپس جهت خارج شدن از معامله، سهام با قیمت پایین‌تر خریداری می‌شود. دومین روش، جبران کردن آپشن است. با افت قیمت سهام، مبلغ آپشن افزایش خواهد یافت و با دریافت سود می‌تواند فروش رود، ارزش آپشن فروش کاهش خواهد یافت؛ بنابراین می‌توان با تحمل ضرر آن را به فروش رسانید یا اجازه داد که آپشن بدون ارزش منقضی شود.

با فروش آپشن فروشنده آپشن فروش، حق فروش سهام مربوطه را به قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. در بیشتر موارد، پیش‌بینی می‌شود که فروش آپشن Put فروخته شده بدون ارزش منقضی خواهد شد و می‌توان صرف ریسک را حفظ نمود. مبلغ دریافتی برای هر آپشن حداکثر میزان سودی است که با فروش آپشن Put، می‌توان به دست آورد. با افت قیمت سهام مربوطه، دارنده آپشن Put خواهد توانست که آپشن را اجرا نماید؛ بنابراین فروشنده آپشن متعهد خواهد بود که ۱۰۰ سهم از سهام مربوطه را به ازای هر آپشن به قیمت اعمال از دارنده آپشن خریداری نماید. میزان ضرری که فروشنده آپشن متحمل خواهد شد بستگی به میزان افت قیمت سهام دارد.

سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که قرارداد اختیار فروش (از نوع اروپایی) ۱۰۰ سهم شرکت “الف” را با قیمت توافقی ۷۰۰۰ ریال خریداری می‌کند. فرض کنید که قیمت جاری سهم مزبور ۶۵۰۰ اختیار خرید (Call option) ریال، تاریخ انقضای قرارداد سه ماه بعد و قیمت قرارداد برای هر سهم ۷۰۰ ریال باشد؛ بنابراین سرمایه‌گذاری اولیه (برای خرید قرارداد) ۷۰۰۰۰ ریال است. چون قرارداد اروپایی است، فقط در زمان انقضا قابل اجراست و در صورتی­که قیمت در آن زمان کمتر از ۷۰۰۰ ریال باشد اجرا می‌شود.

فرض کنید قیمت سهم شرکت “الف” در تاریخ انقضا ۵۵۰۰ ریال باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند بر اساس قرارداد ۱۰۰ سهم را با این قیمت بخرد و با قیمت ۷۰۰۰ ریال بفروشد و ۱۵۰۰۰۰ ریال (۱۵۰۰ ریال برای هر سهم) سود به دست آورد. اگر ۷۰۰۰۰ ریال سرمایه‌گذاری اولیه را از این مبلغ کم کنیم. سود خالص سرمایه‌گذار ۸۰۰۰۰ ریال خواهد بود. در این راهبرد نیز تضمینی وجود ندارد که سرمایه‌گذار سود کند. اگر قیمت کالا در زمان انقضا، بیشتر از ۷۰۰۰ ریال باشد، قرارداد اختیار فروش ارزش ندارد و سرمایه‌گذار مبلغ ۷۰۰۰۰ ریال سرمایه‌گذاری اولیه را از دست می‌دهد. این مثال در جدول زیر خلاصه شده است.

چگونه از آپشن استفاده کنیم؟

آپشن­ها می‌توانند به طرق مختلفی برای کسب سود در بازارهای صعودی و نزولی مورداستفاده قرار گیرند. اصلی‌ترین استراتژی، استفاده از آپشن­های Put و Call به‌عنوان سرمایه کوچک و کسب سود بر اساس حرکت بازار است. همچنین آپشن­ها می‌توانند به‌عنوان بیمه به‌صورت مختلف در سناریوهای معاملاتی مورداستفاده واقع شوند. قابلیت چندگانه فوق‌العاده آپشن، تاثیر بسیار بزرگی در بازار نسبت به سرمایه‌گذاری‌های قدیمی داشته است.