آشنایی با مفهوم EPS در بورس

همان‌طور که می‌بینید سود خالص پس از کسر مالیات در دوره ۹ ماهه سال ۱۳۹۷ معادل ۳۳۴۴۲ میلیارد ریال بوده است. سود هر سهم نمایانگر عملکرد یک شرکت بورسی است که از تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت به دست می‌آید. از آنجایی که تعداد سهام شرکت پتروشیمی زاگرس ۲٫۴ میلیارد سهم است سود هر سهم آن ۱۳۹۳۴ ریال خواهد بود.

مدل TTM چیست؟

بورس اوراق بهادار در ایران از سال ۱۳۴۶ با تعداد معدودی از شرکت شروع به کار کرد و به تدریج توسعه یافت اما با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و پس از آن آغاز جنگ تحمیلی در ایران تا سال ۱۳۶۸ هیچ فعالیتی نداشت و با پایان یافتن جنگ به تدریج با شروع فعالیت‌های عمرانی بورس نیز فعالیت خود را از سر گرفت و با افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس رونق گرفت. تا قبل از سال ۱۳۸۴ و تصویب قانون جدید اوراق بهادار در مجلس معاملات به شکل سنتی و حضور معامله گران اصلی بازار بورس در تالار شیشه‌ای خیابان حافظ انجام می‌گرفت. ولی پس از تصویب قانون مزبور و ورود الکترونیک در بورس ماهیت اطلاعات موجود در سایت نیز تغییرات عمده‌ای پیدا کرد و یکی از خدمات اصلی اطلاعات موجود در سایت TSETMC به عنوان مرجع اصلی معاملات بازار بورس بوده است. یکی از اطلاعات اصلی موجود در این سایت، سود هر سهم یک شرکت(EPS) و نسبت قیمت به درآمد(P/E) برای هر سهم بوده است که به شدت مورد توجه معامله گران بوده است. در این مقاله به این قسمت مهم و حیاتی و تغییرات به وقوع پیوسته در آن و توضیح مدل TTM می‌پردازیم .

★ سود هر سهم یا EPS چیست

همان‌طور که استحضار دارید یکی از انواع صورت‌های مالی شرکت‌ها، صورت سود و زیان است. در واقع صورت سود و زیان نمایانگر عملکرد یک شرکت در طی یک دوره زمانی است که محصول نهایی آن سود( زیان) خالص است. در تصویر زیر یک نمونه از صورت سود و زیان شرکت پتروشیمی زاگرس را مشاهده می‌فرمایید.

همان‌طور که می‌بینید سود خالص پس از کسر مالیات در دوره ۹ ماهه سال ۱۳۹۷ معادل ۳۳۴۴۲ میلیارد ریال بوده است. سود هر سهم نمایانگر عملکرد یک شرکت بورسی است که از تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت به دست می‌آید. از آنجایی که تعداد سهام شرکت پتروشیمی زاگرس ۲٫۴ میلیارد سهم است سود هر سهم آن ۱۳۹۳۴ ریال خواهد بود.

۳۳۴۴۲۲۰۳۰۰۰۰۰۰ / ۲۴۰۰۰۰۰۰۰۰ = ۱۳۹۳۴

حال که با مفهوم EPS آشنا شدید بایستی به این نکته توجه داشته باشید که تمامی معامله گران به دنبال برآورد سود هر سهم سال آینده یک شرکت هستند تا در صورتی که احتمال افزایش سود هر سهم وجود داشته باشد اقدام به خرید سهام این شرکت‌ها نمایند و تحلیلگران بنیادی با استناد به مجموعه‌ای از داده‌های اقتصادی و پیش‌بینی آینده شرکت‌ها, سود هر سهم سال‌های آتی شرکت‌ها را برآورد می‌کنند. اهمیت این موضوع باعث شده است که در صفحه هر نماد بورسی اطلاعاتی در مورد سود هر سهم(EPS) آن شرکت درج گردد.

★ نسبت قیمت به درآمد هر سهم یا P/E چیست؟

این نسبت همان‌طور که از نام آن پیداست از تقسیم قیمت جاری( اصطلاحاً به آن قیمت تابلوی سهم می‌گویند) سهم بر سود هر سهم به دست می‌آید.لازم به ذکر است که در تمام دنیا استفاده از نسبت قیمت به درآمد هر سهم رایج است و به نوعی جزو ابزار رایج نزد تمامی معامله گران است. عموماً معامله گران از نسبت قیمت به درآمد هر سهم(Price/Earnings) میانگین بازار در محاسبه ارزش ذاتی شرکت‌ها استفاده می‌کنند. هم‌چنین در بازار بورس ایران نیز استفاده از این نسبت به عنوان ابزار رایج تحلیلگران بنیادی یاد می‌شود و همواره در کنار برآورد دقیق سود هر سهم به عنوان اصلی‌ترین فاکتور, تلاش می‌کنند تا با تخمین دقیق نسبت P/E بتوانند دقیق‌ترین برآورد را از ارزش ذاتی شرکت‌ها داشته باشند. توجه داشته باشید که رایج‌ترین شیوه ارزش‌گذاری در بین تحلیلگران بنیادی از رابطه زیر به دست می‌آید:

سود هر سهم برآوردی * قیمت به درآمد هر سهم برآوردی = ارزش ذاتی سهم

بنابراین همان‌طور که از متون فوق برداشت می‌شود نسبت P/E نیز به عنوان یکی دیگر از متغیرهای اثرگذار مطرح است. حال که با مفهوم و اهمیت جایگاه تحلیلی EPS و P/E نزد تحلیلگران آشنا شدید به روند تغییرات این دو می‌پردازیم.

★ سود هر سهم در مدل TTM

قبل از بهمن ۱۳۹۶ سازمان بورس شرکت‌های بورسی را ملزم کرده بود تا گزارش پیش‌بینی عملکرد خود را منتشر نمایند. به همین دلیل شرکت‌های بورسی و فرابورسی در چندین مرحله این گزارش را منتشر می‌کردند. در گام اول یک ماه مانده به شروع دوره مالی جدید پیش‌بینی از عملکرد سال مالی بعد خود منتشر می‌کردند و پس از آن متناسب با هر گزارش میان‌دوره‌ای گزارش پیش‌بینی خود را بازنشر می‌کردند و بسته به شرایط سود هر سهم پیش‌بینی خود را افزایش( تعدیل مثبت ) و یا کاهش( تعدیل منفی) می‌دادند و با هر تغییر در گزارش پیش‌بینی شرکت‌ها، در صورتی که تغییر بااهمیت بیش از ۲۰ درصدی انجام می‌شد نماد را بسته و بدون محدودیت نوسان بازگشایی می‌شد و در نتیجه عموماً تغییرات سنگینی را شاهد می‌بودیم. این موضوع در حالی که سادگی محاسبات را برای سرمایه‌گذاران در پی داشت اما به دلیل اینکه دیدگاه شرکت در آن دخیل بود و بعضاً ممکن آشنایی با مفهوم EPS در بورس بود شرکتی با نیت خاصی گزارش خود را تغییر دهد موجب گمراهی سرمایه‌گذاران را فراهم می‌آورد.

توجه فرمایید تا زمانی که قانون انتشار گزارش پیش‌بینی برای شرکت‌ها پابرجا بود آخرین سود هر سهم پیش‌بینی گزارش‌شده از سوی شرکت مبنای EPS گزارش‌شده سازمان بورس قرار می‌گرفت. اما از بهمن‌ماه ۱۳۹۶ مصوبه‌ای نزد سازمان بورس تصویب شد که پیرو آن شرکت‌ها از آن تاریخ به بعد مجاز به انتشار گزارش‌های پیش‌بینی عملکرد خود نبودند و هرگونه آثار مالی احتمالی در عملیات شرکت را مجبور بودند در گزارش جداگانه‌ای تحت عنوان گزارش تفسیری مدیریت و یا در قالب شفاف‌سازی ارائه کنند. بنابراین چون در این حالت از EPS پیش‌بینی‌شده خبری نبود، مجبور شدند که از مبنای دیگری جهت گزارش EPS در سایت TSETMC استفاده کنند. یکی از فرمت‌های جهانی گزارش EPS روشی تحت عنوان Trailing Twelve Months(دوازده ماهه گذشته) یا به اختصار TTM بوده است. اما منظور از EPS به روش TTM چیست؟ بر طبق الزامات سازمان بورس، شرکت‌های بورسی ملزم هستند تا در هر دوره سه ماهه صورت‌های مالی خود را گزارش نمایند. بنابراین می‌توان به سود هر سهم دوره‌های سه ماهه شرکت‌ها دسترسی پیدا کرد. مدل TTM چنین بیان می‌کند که شرکت‌ها را می‌توان بر اساس EPS دوازده ماه گذشته آن(۴ دوره سه ماهه) ارزیابی کرد. برای مثال تصویر زیر مربوط به صفحه سایت بورس برای شرکت پتروشیمی زاگرس با نماد زاگرس است که در تاریخ ۵ فروردین ماه ۱۳۹۸ گرفته شده است.

از آنجایی که در آن تاریخ صورت مالی ۹ ماهه شرکت منتشر شده است, بنابراین برای محاسبه سود هر سهم(EPS) 12 ماهه گذشته بایستی به ۹ ماهه ۱۳۹۷ و ۳ ماهه چهارم(فصل زمستان) سال ۱۳۹۶ شرکت مراجعه کرد. همان‌طور که پیش از این نیز رؤیت شد پتروشیمی زاگرس در دوره ۹ ماهه ۱۳۹۷ سود هر سهم ۱۳۹۳۴ ریالی را محقق کرده است. بر طبق محاسبات ذیل نیز سود هر سهم فصل زمستان ۱۳۹۶ شرکت نیز معادل ۳۵۶۶ ریال بوده است.

سود هر سهم ۱۲ ماهه ۱۳۹۶ : ۸۱۲۴ ریال

سود هر سهم ۹ ماهه ۱۳۹۶: ۴۵۵۸ ریال

سود هر سهم ۳ ماهه چهارم سال ۱۳۹۶:

۸۱۲۴ – ۴۵۵۸ = ۳۵۶۶

سود هر سهم ۹ ماهه ۱۳۹۷ : ۱۳۹۳۴ ریال

سود هر سهم به روش TTM

۱۳۹۳۴ + ۳۵۶۶ = ۱۷۵۰۰

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید سود هر سهم گزارش‌شده در سایت بورس اوراق بهادار ۱۷۵۰۰ ریال گزارش شده است. این رویه برای تمامی شرکت‌ها انجام می‌شود.

★ نسبت p/e هر سهم به روش TTM

حال که شیوه برآورد سود هر سهم به روش TTM را فراگرفتید، به توضیح نسبت قیمت به درآمد هر سهم در این روش می‌پردازیم. همان‌طور که پیش از این نیز مطرح شد نسبت P/E از تقسیم قیمت جاری سهم به سود هر سهم به دست می‌آید. تا قبل از اجرایی شدن مدل TTM از سود هر سهم پیش‌بینی‌شده که شرکت‌ها ارائه می‌دادند استفاده می‌شد. اما با اجرایی شدن مدل TTM از سود به‌دست‌آمده ناشی از روش مزبور, استفاده می‌شود. در مثال ما, قیمت پتروشیمی زاگرس ۶۱۱۹۰ ریال بوده است. ازآنجایی‌که سود هر سهم به روش جدید ۱۷۵۰۰ ریال به دست آمده است نسبت P/E در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۹۸ برای پتروشیمی زاگرس برابر ۳٫۴۹ می‌شود:

قیمت جاری سهم پتروشیمی زاگرس : ۶۱۱۹۰ ریال

سود هر سهم به روش TTM : 17500 ریال

نسبت قیمت به درآمد هر سهم پتروشیمی زاگرس:

۶۱۱۹۰ / ۱۷۵۰۰ = ۳٫۴۹

✖ نکات مهمی که باید در رابطه با مدل TTM بدانید

① یکی از مزیت‌های مدل TTM این است که به ما مقدار سود هر سهم را با فرض عدم‌تغییر شرایط در آینده نشان می‌دهد. در نتیجه اگر شرایط بهتری رقم بخورد قطعاً سود هر سهم در روش TTM افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع نمایانگر پتانسیل‌های صعود در آینده خواهد بود. همان‌طور که گفتیم این روش مجموع سودهای هر سهم چهار دوره سه ماهه گذشته سهم را نشان می‌دهد. بنابراین اگر در آشنایی با مفهوم EPS در بورس دوره سه ماهه اخیر عملکرد شرکت بهبود پیدا کند مقدار EPS گزارش‌شده افزایش پیدا خواهد کرد.

② این روش برای شرکت‌هایی که روند سودسازی آن‌ها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. برای مثال شرکتی مانند سایپا که در برهه‌ای سود هر سهم محدود و در برهه‌ای دیگر زیان می‌سازد قطعاً این روش کارایی خود را از دست می‌دهد.

③ این روش برای شرکت‌هایی که با دگرگونی بزرگی در فعالیتشان روبه‌رو می‌شوند، کارایی خود را از دست می‌دهد. برای مثال شرکت صنعتی دریایی ایران با نماد خصدرا تا سال‌های متمادی زیانده بوده است. اما با تغییرات بنیادی که در شرکت رخ داد، این شرکت در سال ۱۳۹۵ سودآور شد. اگر این روش در آن سال نیز حکم‌فرما بود نمی‌توانست اطلاعات تحلیلی مناسبی را به سرمایه‌گذاران مخابره کند

تابلو خوانی

تابلو خوانی که با اصطلاح بازارخوانی بورس نیز شناخته می شود یکی از مفاهیم بسیار مهم و کاربردی در بورس می باشد. به محض شنیدن کلمه تابلو خوانی به سرعت افراد تصویر سایت مدیریت فناوری بورس تهران را در ذهن مجسم می کنند.
در واقع تابلو خوانی در بورس توانایی خواندن و تحلیل اطلاعات سایت tsetmc.com می باشد.
در این سایت به بررسی کامل و جز به جز یک سهم همچون قیمت، ارز معاملات، تعداد معاملات صورت گرفته، ارزش بازار، بازه سال، تعداد سهام شناور و… پرداخته می شود که فرد سرمایه گذار باید مهارت درک تمامی این موارد را داشته باشد تا بتواند با استفاده از تحلیل و قیمت بهترین تصمیم را در مورد سهم خود بگیرد.

توانایی خواندن و تحلیل نمودارها، در اصطلاح تابلوخوانی گفته می شود.

اصول تابلو خوانی

برای ورود به بحث تابلو خوانی باید ابتدا با برخی اصطلاحات مهم در بازارخوانی آشنا شویم.

قیمت پایانی و قیمت آخرین

قیمت پایانی یک سهم در یک روز میانگین قیمت ‌هایی است که سهم مورد معامله قرار گرفته است. اگر حجم معاملات یک روز حداقل برابر با حجم مبنا باشد، میانگین قیمت معاملات به عنوان قیمت پایانی در نظرگرفته می‌شود. ولی در صورتی که حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت افزایش یا کاهش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی بر آن اساس محاسبه می‌شود.

حجم مبنا

حداقل تعداد سهمی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در دامنه نوسان کامل رشد کند یا کاهش یابد. طبق قانون بورس در یک سال باید حداقل ۲۰ درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود. اگر تعداد روزهای کاری یک سال را ۲۵۰ در نظر بگیریم حجم مبنای روزانه ۰٫۰۰۰۸ کل سهم است.

سهام شناور

یکی از مهم ترین مواردی که باید در اصول تابلو خوانی بورس مورد بررسی و دقت سهامدار قرار بگیرد سهم شناور می باشد که به شرح کاملآن می پردازیم :
سهم شناور بخشی از سهام یک شرکت است که سهامداران آن آماده عرضه و فروش آن هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک قابل معامله باشد.

پادکست تابلو خوانی بورس

مهندس حامد غلامی در این فایل صوتی برای شما از چگونگی آنالیز رفتار خریداران و فروشندگان از طریق تابلو خوانی می گویند.

مگه میشه از طریق تابلو خوانی زمان خرید سهم را تشخیص داد؟

با گوش دادن به این پادکست به جواب می رسی

نقش سهام شناور در تابلو خوانی بورس

سهامدارنی که سهم بزرگی دارند بطور معمول هر روز معامله انجام نمی‌دهد و برای بلندمدت وچند ساله سهامداری می‌کنند و کمتر به معاملات روزانه دست می‌زند. وقتی سهام شناور سهامداران خرد بسیار کم باشد در صورت اتفتقی ممکن است سهم رشد شدیدی ‌کند. چرا که تقاضا برای سهم زیاد شده اما به دلیل کم بودن سهام شناور عرضه‌کننده برای آن وجود ندارد.

شرکت‌هایی که سهم شناور پایینی دارند مستعد سفته‌بازی هستند، زیرا مثلاً کافی است که شخصی بخش زیادی از سهم شناور را که در اختیار سهامداران خرد است بخرد و از آنجایی که عرضه‌ای وجود ندارد سهم در صف خرید قفل شود.

برعکس این مورد هم می‌تواند رخ دهد و صف فروش ایجاد شود و مدت‌ها طول بکشد و سهامداران را دچار ضرر و زیان فراوان کند. تعداد سهم نیز در شناوری تأثیر دارد.

در سهم‌هایی که شناوری بالا است سفته‌بازی وجود نخواهد داشت. هرچقدر میزان درصد سهام شناور یک شرکت بیشتر باشد می‌توان گفت سهام آن شرکت بر اساس عرضه و تقاضای واقعی‌تر قیمت‌گذاری شده است و کنترل قیمت سهام و فعالیت‌های سفته بازی در چنین شرکت‌هایی کم‌تر اتفاق می‌افتد.

میانگین حجم ماه هم میانگین تعداد سهامی است که در یک ماه اخیر معامله شده است در بازارخوانی بورس در مورد سهامی که شناوری بالایی دارند این مورد متفاوت است و تغییرات و نوسانات قیمت طبق اصول و منطق خواهد بود.

بازه ها در تابلوخوانی بورس بازه روز بالاترین و پایین ترین قیمتی است که سهم در آن طی روز معامله شده است که در طول روز بین مثبت 5 و منفی 5 قیمت پایانی روز قبل می تواند تغییر کند که به آن قیمت مجاز روز می گویند . در تابلوخوانی بورس بازه هفته و بازه سال هم نوسان قیمت را در طی هفته و سال نمایش می دهند.

برگزاری دوره های تابلوخوانی

حاصل قیمت سهم بر قیمت سود است. وقتی P/E سهمی از میانگین P/E گروهی که در آن قرار دارد بیشتر باشد، نشانه خوبی نیست. هرچه نسبت P/E بیشتر باشد ارزش بنیادی سهم کمتر است. البته در موارد نادری ممکن است عکس این موارد رخ دهد. مورد بعدی EPS است که همان سود پیش‌بینی شده سهم است. اما سودی که تقسیم می‌شود DPS نام دارد.

در بازار خوانی بورس زمانی که درخواست های خرید سهم از درخواست های فروش بیشتر بشوند و در واقع فروشنده ای برای این سهم وجود نداشته باشد سفارش های خرید در صفی قرار می گیرند تا به ترتیب وقتی فروشنده ای پیدا شد معامله صورت بگیرد. در تابلوخوانی بورس در چنین شرایطی گفته می شود که صف خرید تشکیل آشنایی با مفهوم EPS در بورس شده است و معمولا صف خرید در بیشترین قیمت مجاز سهم در اون روز یعنی در مثبت 5 درصد به وجود می آید.

زمانی که درخواست های فروش سهم از درخواست های خرید سهم بیشتر بشوند و در واقع خریداری برای این سهم نباشد سفارش های فروش در صفی قرار می گیرند تا به ترتیب وقتی خریداری پیدا شد معامله صورت بگیرد. در چنین شرایطی در تابلوخوانی بورس گفته می شود که صف فروش تشکیل شده است و معمولا صف فروش در کمترین قیمت مجاز سهم در اون روز یعنی در منفی 5 درصد به وجود می آید.

نکات کلیدی در تابلو خوانی سهم

• عدم توجه به سفارشات ترس
• عدم توجه به p/e و eps منفی
• عدم توجه به صفوف خرید و فروش
• عدم توجه به سهام شناور برای مبالغ پایین
• بررسی کد به کد با توجه به تکنیکال و موقعیت قیمت
• اهتمام بخشیدن به حجم معاملات با توجه به تکنیکال و موقعیت قیمت

آشنایی با مفهوم کد به کد در تابلو خوانی

در بازار بورس سهامداران حقیقی زیادند و هر سهم ممکن است چند سهامدار حقوقی داشته باشد. اگر با دانش تابلوخوانی کد به کد کردن در یک سهم تشخیص داده شود سیگنالی برای شروع یک حرکت جدید (مثبت یا منفی) در سهم خواهد بود.

کد به کد کردن در بورس هم توسط حقیقی‌ها و هم حقوقی‌ها انجام می‌شود. از دلایل کد به کد کردن فریب دادن خریداران و فروشندگان و جابه‌جایی سهم برای یک حرکت مثبت یا منفی در سهم است. هر کدام از حقوقی‌ها معمولاً چندین کد حقیقی نیز دارند و سهام را از کد حقیقی به حقوقی و بالعکس رد و بدل می‌کنند.

وقتی حقوقی با کد حقوقی خود سهم را می‌فروشد و با کد حقیقی آن را می‌خرد می‌تواند به عنوان سیگنال خرید در نظر گرفته شود.

آموزش تابلوخوانی در سرآمد

برگزاری دوره های آموزشی تابلو خوانی در سرآمد

مجموعه سرآمد با بهره گیری از اساتید مجرب دوره های آموزش تابلو خوانی را از آشنایی با مفهوم EPS در بورس مبتدی تا پیشرفته در بهترین فضای آموزشی برای علاقمندان برگزار می کند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر و سرفصل های دوره به صفحه دوره های آموزشی در سایت مراجعه نمایید.

آموزش تابلو خوانی

یکی از مهم ترین مهارت هایی باید حتما در فرآیند یادگیری علم بورس یاد بگیریم، تسلط پیدا کردن به تابلو خوانی می باشد. لازمه فعالیت هر سرمایه‌گذار در بورس، دانستن علم تابلو خوانی بورس است. تابلوخوانی، یکی از نیازهای اساسی هر سرمایه‌گذار بعد از ورود به بازار سرمایه و دریافت کد بورسی می‌باشد.

شناخت و خواندن تابلو معاملاتی در بورس، صرفا نگاه‌کردن به قیمت‌ها و برخی مولفه‌های معاملاتی در سهم نیست، بلکه سرمایه‌گذار باید قادر به درک بخش‌های موجود در صفحه معاملات باشد. سرمایه‌گذار از طریق تابلوخوانی، می‌تواند اتفاقاتی را که در تابلو معاملاتی بورس مشاهده می‌کند، تجزیه و تحلیل کرده تا با استفاده از اطلاعات بدست آمده، به خرید و فروش سهام بپردازد.

آموزش تابلو خوانی باعث می‌شود که ما تحرکات بازیگر سهم را به صورت کامل بتوانیم رصد کنیم. با یادگیری آموزش صفر تا صد تابلو خوانی می‌توانیم رفتار بازیگر سهام شرکت، قدرت خریداران نسبت به فروشندگان سهام، حمایت یا حتی ترساندن سهامداران را شناسایی کنم و همگام با بازیگران وارد سهام شرکت شویم همچنین با بازیگر سهام شرکت از سهم خروج بزنیم و به سود خوبی برسیم.

مراحل آموزش تابلو خوانی

اطلاعات معامله سهم

که این اطلاعات در وب سایت شرکت مدیریت فناوری بورس ایران www.tsetmc.com قرار دارد.

برخی از این اطلاعات عبات انداز:

• 1- نمایش تغییرات سهم، قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله سهم
• 2- نمایش بازه تغییرات سهم
• 3- نمایش میزان خرید، فروش، حجم معاملات
• 4- نمایش تعداد معاملات
• 5- نمایش اطلاعات مربوط به تعداد سهام و حجم مبنا
• 6- نمایش روند فعلی معاملات سهم
• 7- نمایش نمودار قیمت و حجم در طول روز
• 8- نمایش شماره مقادیر p/e و eps

تعاریف و اصطلاحات رایج در تابلو خوانی

قیمت پایانی، میانگین قیمت هایی است که سهم مورد معامله قرار گرفته است.

نگاهی با تابلو بورس

معامله بر اساس تعداد معاملات و یا حجم معاملات

همیشه سعی کنید پایه تحلیلتان بر اساس حجم معاملات باشد نه تعداد معاملات؛ چرا که مثلاً ممکن است فردی قصد خرید ۵۰ هزار سهم را داشته باشد و آن را در ۱۰ سفارش ۵ هزار تایی انجام دهد. از طرف دیگر، ممکن است شخص دیگری در یک مرحله همان معامله را انجام دهد. وقتی حجم معاملاتِ یک روز از میانگین حجم معاملات ماه بیشتر بوده و اختلاف قابل توجهی با آن داشته باشد، یعنی خبرهایی درباره این سهم وجود داشته و باید به این موضوع دقت کنیم.

زمان های خرید و فروش در بازار سهام

بین ساعت ۸:۳۰ تا ۹:۰ پیش‌گشایش بازار و سفارش‌گیری است. در این زمان معامله‌کنندگان سفارش‌هایی را در سامانه ثبت می‌کنند. باید دقت داشته باشید که بسیاری از این سفارش‌ها جنبه روانی داشته و هدف از آن تحریک سایر سهامداران است. مثلاً ممکن است صف‌های تصنعی خرید و فروش برای یک سهم ایجاد شده و سهامدار تازه‌کار را به اشتباه بیندازد. در این بازه معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ نیز معاملات به صورت عادی و در بازه مجاز قیمتی انجام می‌شود.

معمولاً‌ ساعت ۹:۰۰ تا ۹:۳۰ بازی دست حقیقی‌ها است و نمی‌توان روی معاملات در این زمان‌ها حساب کرد. بهتر است در این بازه زمانی بازار را تحت نظر داشته باشید و هیجانی عمل نکنید. البته گاهی ممکن است طبق پیش‌بینی‌ها و اخبار تحلیلتان این باشد که سهمی متقاضی زیاد داشته و ممکن است در صورتی که زودتر آن را نخرید، وارد صف خرید شوید. برترین سهم‌ها از نظر عرضه و تقاضا نیز باید بررسی شوند و می‌توانند ملاک انتخاب تحلیل‌گران قرار گیرند.

معاملات بلوکی در بورس

معامله بلوکی زمانی انجام می‌شود که ارزش معامله بیش از دو میلیارد تومان بوده (یا بیش از ۵۰ برابر محدودیت سفارش هر سهم در یک روز کاری باشد) و چون نقدینگی بالایی محسوب می‌شود و ممکن است بر عرضه و تقاضا تأثیر داشته باشد، سازمان بورس در یک ساز و کار دیگر معامله بلوکی را انجام می‌دهد و در معاملات عادی بازار انجام می‌شود. محدوده قیمتی معامله بلوکی همان محدوده مجاز سهم بوده و در ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ انجام می‌شود.

قدرت خریدار و فروشنده

قدرت خریدار و فروشنده یکی از مباحث مهم تابلوخوانی بورس است که بررسی کردن آن در کنار سایر تحلیل‌ها، می‌تواند به تصمیم‌گیری درست درباره خرید یا فروش سهم کمک کند. قدرت خریدار و قدرت فروشنده نشان‌دهنده میانگین تعداد سهمی است که هر کد حقیقی یا حقوقی در طول یک روز به ترتیب خریده یا فروخته است.

رنج کشیدن

به حرکت دادن عمدی قیمت یک نماد در جهت قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تر که معمولا توسط سهامداران نسبتا بزرگ یا افراد با نقدینگی بالا انجام می‌شود، اصطلاحا رنج کشیدن می‌گویند. رنج مثبت به معنای بالا بردن قیمت و رنج منفی به معنای پایین آوردن قیمت یک نماد است. شناسایی اوقاتی که در یک نماد رنج مثبت یا منفی کشیده می‌شود، می‌تواند به سرمایه‌گذار کمک کند تا تصمیمات بهتری در خصوص خرید یا فروش اخذ کند، به همین دلیل یکی از موضوعات مهم تابلو خوانی است. البته باید توجه داشت که طبق قوانین، سفارشاتی که با هدف قیمت‌سازی ارسال می‌شوند، تخلف بوده و ممکن است منجر به مسدودی حساب آن شخص شود.

تعریف بورس و انواع سهام بورس + نحوه فعالیت در بازار بورس

امروزه بسیاری از افراد برای استفاده بهتر از پس اندازهای خود از راه سرمایه گذاری در بازار بورس استفاده می کنند که فواید و منافع زیادی برای زندگی اقتصادی مردم و جامعه دارد.

بازار بورس چه منافعی برای جامعه دارد؟

بورس به بازاری می گویند که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می گیرد. تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند می رسد اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت نموده است.

امروزه بسیاری از معاملات بـورس با پیشرفته تر شدن بازار و قابلیت انجام معاملات عادلانه بدون حضور اعضا در سالن معاملات، به صورت الکترونیکی و به وسیله رایانه انجام می شوند.در این بخش از نمناک شما را با بورس و نحوه عملکرد آن آشنا خواهیم کرد.

آشنایی با نحوه فعالیت در بازار بورس

بورس چیست و نحوه عملکرد آن چگونه است؟

بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد. بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی اعمال می گردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می شود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهم ترین بخش های آن محسوب می شود. از کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و جمع آوری سرمایه ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است.

بورس کالا چیست؟

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دائم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نام گذاری می کنند. مثلاً بورس نفت و بورس گندم.

بورس های کالایی را در مقابل بورس های اوراق بهادار تعریف می کنند و چیزی که در زمینه 1- فلزات و مواد معدنی ( کانی ها ) 2- انرژی و 3- محصولات کشاورزی مورد داد و ستد قرار می گیرد در زمره بورس کالایی قرار می دهند.

ساماندهی و اصلاح ساختار بازار و محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات مهمترین ماموریت بورس کالایی در کشورهای در حال توسعه و تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه در کشورهای پیشرفته و صنعتی است.

خرید و فروش کالاهای معین در بازار بورس کالا

بازار بورس چیست؟

مکانی که درآن سهام شرکتهای گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری خرید و فروش می شود بازار بورس نام دارد ، نام عامیانه بازار بورس ، بازار سهام است اما نام رسمی و قانونی آن "بورس اوراق بهادار” می باشد.

به این دلیل بورس اوراق بهادار نامیده می شود که در آن اوراق بهادار که همان برگه های سهام شرکتهاست ، داد و ستد می شود. "تالار معاملات بورس "مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد.

می توان با مراجعه به تالارهای معاملات بورس به طورعملی با نحوه داد وستد سهام دربورس آشنا شد وسپس با مراجعه به کارگزاری های مختلف بورس فرم درخواست خرید سهم شرکت مورد نظررا تکمیل و در پایان سال مالی متناسب با حجم سهامی که خریداری شده از سود مناسب برخوردار شد. این سود از سود بانکی بیشتر است پس بهتر است پول خود را برای دریافت سود به بانک ها نسپارید و برای سود آوری بیشتر اوراق بهادار خریداری کنید.

بازار بورس یا بورس اوراق بهادار

بازار بورس چه منافعی برای جامعه دارد؟

بازار بورس با کنترل نقدینگی در جامعه یک فرصت عالی برای سرمایه گذارانی که سرمایه های اندکی دارند ، ایجاد می کند و سبب توزیع عادلانه ثروت می شود. منافع بازار بورس برای جامعه عبارتند از :

• رشد تولید نا خالص ملی و مهار تورم
• استفاده از پس اندازهای خرد و کوچک مردم
• هدایت سرمایه های سرگردان
• کمک به رشد صنعتی شدن کشور

رشد صنعتی کشور از منافع بازار بورس برای جامعه

وظیفه کارگزاری ها چیست؟

هیچگاه خودمان نمی توانیم مستقیما به تالاربورس برویم و سهام خریداری کنیم بلکه باید برای خرید سهام به کارگزاری ها مراجعه نماییم زیرا کارگزاریها وکیل و نماینده تام الاختیاربرای خرید و فروش سهام هستند و بدون واسطه آنها هیچ کس نمی تواند درتالار بورس خرید و فروش کند.

اغلب مردم هنگام افت قیمت ها در تالارمعاملات بورس جهت مشاهده تابلوی قیمت های تالار بورس و مشورت کردن با سایرسهامداران و دلگرمی دادن به یکدیگر حضورمی یابند و حضور آنها در تالار بورس الزامی نیست.

اما حضوردر دفتر کارگزاری الزامی است و باید شخص جهت خرید سهام شرکت دلخواه خود به کارگزاری مورد نظربا همراه داشتن شناسنامه و یک برگه فتوکپی شناسنامه و کارت ملی مراجعه کند و فرم مخصوص دستورخرید سهام را تکمیل کند تا کد عملیاتی صادر گردد و درمراجعات بعدی با ارایه این کد کارها سریع ترانجام شود.

مراجعه برای خرید سهام به کارگزاری ها

سهام بورس چیست؟

هر شرکت سهامی به قسمت های مساوی که هر کدام یک سهم نامیده می شوند تقسیم می شود که معمولا قیمت اسمی هر سهم در ایران 1000 ریال است. طبقه بندی سهام براساس حقوق دارنده دو نوع است :

سهامداران عادی مالکان اصلی شرکت هستند که دارای حقوق و مزایایی مانند :حق دریافت سود سهام (EPS) ، حق رای دادن درمجامع عمومی عادی و فوق العاده ، حق تقدم درخرید سهام جدید ، حق باقیمانده دارایی پس ازانحلال شرکت ، حق اطلاع ازفعالیت های شرکت می باشند . دارندگان سهام ممتاز هم علاوه بر مزایایی که سهامداران عادی ازآن بهره می برند ، در هنگام انحلال شرکت نسبت به دارندگان سهام عادی در دریافت ارزش اسمی سهام خود اولویت دارند.

سهام ممتاز و سهام عادی از انواع سهام بورس

چه سهمی بخریم؟

در بازارسهام سرمایه گذاران باید یکی از سه شکل :سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت و میان مدت را پس ازمشورت با افراد مورد اعتماد و با مطالعه و تحلیل انتخاب کنند. برای سرمایه گذاری بهتراست هرچند ماه یک بار با اشخاص واجد الصلاحیت همچون کارگزاران بورس و یا شرکتهای مورد اعتماد مشورت کرد که آیا سهام شرکتی را که خریداری نموده اید نگهدارید یا بفروشید.

درسرمایه گذاری کوتاه مدت ، سرمایه گذاران سهام خاصی را می خرند و پس از 3 الی 4 ماه می فروشند. در سرمایه گذاری میان مدت سرمایه گذاران سهام خود را به مدت یکسال نگه می دارند و بعد اقدام به فروش یا نگهداری آن می کنند.

در سرمایه گذاری بلند مدت سرمایه گذاران بیش ازیکسال سهام خود را نگه می دارند.البته گروهی نیز به نوسان گیر مشهور هستند که هرهفته سهام قبلی را می فروشند وسهام جدیدی می خرند اما نباید فکر کنید نوسان گیرها بیش ازدیگران سود می برند زیرا ممکن است افرادی که بلند مدت سرمایه گذاری می کنند رضایت بیشتری از نوسان گیرها داشته باشند.

آشنایی با صفحه معاملاتی نماد بورسی - بخش اول

در این مقاله قصد دارم تا خدمت شما یکی از مهم ترین و کاربردی ترین ابزارهای مورد نیاز در بورس اوراق بهادار تهران خدمتتان معرفی کنم. این صفحه از سایت بورس تهران یکی از صفحاتی است که شما در سال های معامله گری خود همیشه با آن سر و کار دارید. صفحه معاملاتی هر سهم با کلیک بر روی نماد هر سهم به صورت زیر نمایش داده می شود.

این صفحه نکات بسیار ارزشمندی را در مورد یک شرکت بورسی در اختیار شما قرار خواهد داد. در این مقاله هر یک از قسمت های این مقاله را به تفصیل خدمت شما توضیح خواهم داد.

در گوشه سمت راست و بالای پنجره هر نماد اسم شرکت و در داخل پرانتز نماد آن نمایش داده شده است. همه شرکت های موجود در بورس با نماد معاملاتی خود شناخته می شوند. به طور مثال نماد شرکت پتروشیمی زاگرس به طور خلاصه "زاگرس" است. بنابراین از این به بعد برای معرفی سهام یک شرکت از نماد معاملاتی آن استفاده می کنیم. ساختار نماد معاملاتی در بورس به صورت زیر است.

حرف اول گروه سهم + خلاصه ای از نام شرکت

این ساختار برای اکثریت سهام بازار برقرار است مگر در مواردی که مشکلات تلفظی به وجود آید. به طور مثال نماد معاملاتی شرکت خودرو سازی سایپا، "خساپا" است.

در قسمت بعد از نام و نماد شرکت، بازاری که شرکت متعلق به آن است نمایش داده شده است. در تصویر فوق مشخص است که زاگرس متعلق بازار دوم فرابورس است.

علامت آبی رنگ در کنار نام و نماد شرکت برقراری اتصال اینترنت شما را نشان میدهد که در صورت عدم برقراری به رنگ قرمز درمی آید.

2. پنجره قیمت ها

با توجه به تصویر زیر

قسمت مشخص شده در صفحه معاملات نماد، مربوط به نمایش قیمت های مورد نیاز معامله گر است. در سمت راست این پنجره سه ستون خرید، معامله و فروش وجود دارد. که در ستون اول قسمت پایین قیمت اولین معامله وجود دارد. آنچه برای ما مهم است ستون وسط است که در قسمت بالا قیمت معامله انجام شده قرار دارد که در حداکثر قیمت روزانه قرار دارد و در قسمت پایین آن قیمت پایانی قرار دارد.

قیمت پایانی یکی از مهم ترین قیمت هایی است که معامله گران به آن توجه دارند. این قیمت در حقیقت یک میانگین وزنی از قیمت کلیه سهم های معامله شده نماد تا لحظه حاضر است. از این به بعد شما باید بدانید وقتی صحبت از قیمت ورود یا خروج به سهمی میشود باید قیمت پایانی مبنای معاملات شما باشد زیرا بیانگر یک مقدار منطقی از تغییرات قیمت در طول روز است. قیمت پایانی تنها در بازار بورس ایران وجود دارد و بازارهای جهانی چنین چیزی ندارند.

در قسمت سمت چپ این پنجره قیمت مجاز سهم قرار دارد که حداکثر آن 5 درصد بیشتر از قیمت پایانی دیروز و حداقل آن 5 درصد کمتر از قیمت پایانی دیروز است.

بازه روز مربوط به حداکثر و حداقل نوسان قیمت در طول روز است. به همین ترتیب بازه هفته و بازه سال که حداقل و حداکثر قیمت را در آن بازه زمانی نمایش می دهند.

3. پنجره حجم و ارزش معاملات

در قسمت سمت راست و پایین پنجره معاملاتی سهم قسمتی آشنایی با مفهوم EPS در بورس قرار دارد که در آن اطلاعات مفیدی نمایش داده شده است

همانطور که در تصویر فوق مشخص است در این قسمت تعداد معاملات در طول روز، حجم معاملات یا همان تعداد سهام معامله شده، ارزش معاملات که برابر حاصل ضرب قیمت در تعداد سهام معامله شده است و ارزش بازاری سهم قرار دارد.

این اطلاعات گاهی به صورت مستقیم مبنای خرید یا فروش برای تحلیگران قرار می گیرد. و کمتر معامله گری است که در خرید خود به این اعداد دقت نکند. آنچه ارزش بازار سهم نامیده می شود در حقیقت ارزش شرکتی است که شما روی آن سرمایه گذاری کرده یا می خواهید انجام دهید. همچنین حجم سهام معامله شده در قیمت مشخص نشان از قدرت خریداران یا فروشندگان در روز برای خرید سهم دارد. در بحث تکنیکال و روانشناسی خرید و فروش حجم معاملات یکی از اصلی ترین آیتم هایی است که شما باید آن را دمعاملات خود لحاظ کنید در ادامه در مباحث اختصاصی به این مطلب خواهیم پرداخت.

4. پنجره تعداد سهام و اطلاعات درآمدی

در تصویر زیر پنجره ای را مشاهده می کنید که شامل اطلاعاتی در مورد تعداد سهام شرکت و اطلاعات درآمدی است. در این پنجره چند اصطلاح جدید برای برخی از مخاطبان وجود دارد که به توضیح آنها خواهم پرداخت.

• مفهوم EPS :(Earning Per Share)Eps به معنای درآمد به ازای هر سهم است. این مفهوم یکی از پرکاربردترین مفاهیم برای سنجش وضعیت عملکردی شرکت است. برای مثال پتروشیمی زاگرس به ازای هر سهم 9519 ریال سود ساخته است. این مقدار سود ممکن است تا انتهای سال مالی کاهش یا افزایش یابد.
• مفهوم Price Per Earning)P/E): نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد.به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند. برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می کنید. بانک به شما می گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه ۲۰% سود به شما پرداخت می کند. یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می کند. برای اینکه در این مثال p/e را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می آورید (یعنی ۲۰۰ هزار تومان) تقسیم کنید: ۵ = ۲۰۰,۰۰۰ / ۱۰۰۰,۰۰۰

در بورس نیز مفهوم کلی p/e شبیه به همین مثالی است که گفته شد. مثلا فرض کنید شرکتی در حال حاضر ۲۰۰ تومان قیمت دارد و eps (سودی) که برای سال جاری پیش بینی کرده است برابر با ۵۰ تومان است. برای محاسبه p/e این شرکت قیمت روز آن را بر سودی که دارد تقسیم می کنیم: ۴ = ۵۰ / ۲۰۰

• مفهوم سهام شناور: سهام شناور آزاد یا (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند. آنها قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود در آینده نزدیک، آن سهام، قابل معامله باشد.

در بسیاری از بورس‌های دنیا، شرکت‌هایی که شناوری کمتر از ۲۵ درصد دارند، از فهرست شرکت‌های بورسی حذف می‌شوند. دلیلش هم این است که اگر شرکتی مایل نیست حداقل یک چهارم سهامش را به مردم بدهد پس نباید در بورس وجود داشته باشد. در نقطه مقابل، اگر سهمی شناوری زیادی داشته باشد، سریع‌تر عرضه می‌شود. در نتیجه، تعداد سهامداران مردمی بیشتر می‌شوند و امکان دست‌کاری قیمتی توسط تصمیم گیرندگان شرکت کاهش می‌یابد. اما اگر شرکتی شناوری کمی داشته باشد، توسط مدیران و سهامداران راهبردی می‌تواند به سمت اهداف مدنظر آن‌ها هدایت شود. اگر سهام شناور آزاد کم باشد با سرمایه کم می‌توان قیمت آن را در دست گرفت و افزایش یا کاهش کاذب در آن ایجاد کرد و با شایعات سهام‌داران آن را فریب داد یا افراد را ترغیب به خرید آن کرد. در شرکت‌هایی با سهام شناوری بالا به‌راحتی نمی‌توان معاملات سهام را تحت تاثیر قرارداد. در چنین شرکت‌هایی حجم بالای معاملات و سهام‌دارانش مانع از نوسانات زیاد سهم می‌شود.

• مفهوم حجم مبنا: مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است: آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود. هدف از تعیین حجم مبنا این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می تواند مانع از ایجاد قیمت های غیراقعی و کاذب در بازار می شود.

با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.

5. پنجره تعداد خریدران و فروشندگان:

در گوشه بالا و سمت چپ صفحه اطلاعات نماد هر سهم پنجره ای به شکل زیر قرار دارد.

در این پنجره اطلاعات مربوط به خرید و فروش افراد حقیقی و حقوقی به تفکیک میزان درصد هرکدام نشان داده شده است. نکته ای که این اطلاعات در خود دارد در بحث روانشناسی معاملات بسیار حائز اهمیت است. با توجه به تصویر بالا در نماد زاگرس تعداد خریداران 6091 نفر است که در مقابل تعداد فروشندگان 2524 نفر است. همین ابتدا واضح است که تعداد سرانه سهام فروشندگان بیشتر از تعداد سرانه خریداران است. اولین نکته ای که می توان از آن استنباط کرد آن است که فروشندگان با قدرت بیشتری حاضر به فروش سهام هستند و همین عامل می تواند در روزهای آینده موجب کاهش قیمت سهام شود.

بنابراین شما باید به عنوان یک معامله گر بررسی این تعداد را در خرید و فروش ها لحاظ کنید تا دچار زیان نشوید. در بحث روانشناسی معاملات به صورت مفصل به تشریح این موضوع خواهیم پرداخت.

6. پنجره سفارشات:

در قسمت پایین صفحه اطلاعات نماد، پنجره ای قرار دارد که در آن سفارشات خرید و فروش نمایش داده می شود.

در تصویر بالا در سمت راست سفارشات خرید، حجم و تعداد آن و در سمت چپ سفارشات فروش، حجم و تعداد آن قرار دارد. در این پنجره سفارشات خرید به ترتیب بیشترین تا کمترین از بالا به پایین مرتب شده اند و سفارشات خرید برعکس مرتب شده اند. همیشه بهترین مظنه قیمت خرید و فروش در سطر اول قرار دارد. گاهی اوقات به علت تقاضای بیشتر از عرضه یا بالعکس وضعیتی پیش می آید که عرضه کننده ای وجود ندارد که در این حالت اصطالحا گفته می شود سهم با صف خرید یا فروش مواجه شده است.

در مقاله بعدی به بررسی منوهای بالای صفحه نمایش نماد خواهیم پرداخت و اطلاعاتی را که در اختیار ما قرار می دهند را بررسی می کنیم.

سرمایه‌ گذاری در بورس را از کجا شروع کنم؟

خیلی از دوستانم این روزها می‌پرسند سرمایه‌گذاری در بورس را از کجا شروع کنم؟ آن‌ها پولی پس‌انداز کرده بودند و حالا قصد دارند دارایی خود را به گردش بیندازند، یا از این‌که می‌شنوند فعالان بازار سرمایه هرروز دارند سود می‌کنند خوششان آمده. برای کسانی که در بورس سابقه دارند سوال‌های تازه‌کارها جالب است. آیا می‌شود از بورس پول درآورد؟ آیا بورس‌بازی یک شغل است؟ چه کسی بورس را تضمین می‌کند؟

بیشتر این سوال‌ها برای فعالان بازار، چالشی است. آیا واقعا بورسی‌ها دارند پول در می‌آورند؟ پس چرا بیشتر آن‌ها شغلی دیگر (حتی مثلا به‌عنوان تحلیلگر در یک کارگزاری) دارند؟ آیا واقعا ضمانتی وجود دارد؟ چرا به سازمان بورس اعتماد می‌کنیم؟ آیا سازمان برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران قدمی برمی‌دارد؟

اول کد بورسی بگیرید

کد بورسی به‌هیچ‌وجه چیز عجیب‌وغریبی نیست. همان‌طور که کار با بانک، با باز کردن یک حساب بانکی شروع می‌شود، برای این‌که در بورس سرمایه‌گذاری کنید باید یک حساب در یک کارگزاری معتبر ایجاد کنید. تعداد کارگزاری‌های موجود کم نیست و هر یک مزایایی دارند.

اگر ساکن تهران نیستید هم ایرادی ندارد. مثلا حدود ۲۸ کارگزاری در شهر شیراز شعبه دارند. در شهرهای دیگر مثل رشت، گرگان، مشهد، یزد، اصفهان و غیره هم می‌توانید کارگزاری پیدا کنید. اگر در دو شهر سکونت دارید (دانشجوی تهران و ساکن یزد) بهتر است کارگزاری‌ای انتخاب کنید که در هر دو شهر شعبه داشته باشد. فراموش نکنید که درخواست یک حساب آنلاین بدهید. به‌این‌ترتیب خودتان می‌توانید از هر جایی که هستید در کسری از ثانیه سفارش خرید و فروش خود را ثبت کنید. به‌این‌ترتیب تنها با داشتن اینترنت و وسیله‌ای برای اتصال، می‌توانید فعالیت کنید.

صندوق‌ها را بشناسید

قبل از آن‌که به بحث شیرین سهام بپردازیم، لازم است بدانید که در بورس علاوه بر سهام شرکت‌ها (که ممکن است نوسان زیاد داشته باشند) ابزارهایی وجود دارند که ریسک کم‌تری دارند و سرمایه‌گذاری بر آن‌ها به هیچ دانش بورسی‌ای نمی‌خواهد. یکی از این ابزارها صندوق است. صندوق با درآمد ثابت شبیه به‌حساب سپرده در بانک است. با این تفاوت که در بازه‌ای کوتاه‌مدت می‌توانید از سود سرمایه‌گذاری بلندمدت استفاده کنید.

صندوق‌های کالایی مثل صندوق سکه، عملا شبیه به خرید سکه طلا است. حتی معادل سکه‌ای که می‌خرید، در انبار استاندارد بورس کالا سکه فیزیکی وجود دارد. طبیعتا ریسک این معامله بسیار کم‌تر از ریسک خرید سکه به‌صورت فیزیکی است. صندوق‌های سهام هم جذابیت دارند. خبرگان بازار با استفاده از دانش چندین تحلیل‌گر باتجربه یک پرتفوی کم‌ریسک و پربازده طراحی کرده‌اند که اتفاقا بازده‌های خوبی دارد.

با بهره مرکب آشنا شوید

یکی از مهم‌ترین مفاهیم بورسی، بهره مرکب است. اگر چهار روز متوالی از یک سهم ۵ درصد بازده بگیرید، بعد از چهار روز پول شما چند برابر می‌شود؟ ممکن است بگویید چهار تا ۵ درصد مساوی است با ۲۰ درصد. پس یک‌میلیون تومان تبدیل می‌شود به یک‌میلیون و دویست.

این محاسبه درست نیست. شما بعد از چهار روز یک‌میلیون دویست و پانزده هزار تومان دارید. چرا؟ فرض کنید این ماه به یک‌میلیون تومان شما ده درصد سود بدهم. حالا ۱٫۱ میلیون دارید. اگر دوباره بخواهم ده درصد به شما سود بدهم نه ۱۰۰ هزار تومان بلکه ده درصد از ۱٫۱ میلیون یعنی ۱۱۰ هزار سود این ماه شما است. حالا ۱٫۲۱ دارید. طبیعی است که ده درصد ماه بعد باید ۱۲۱ هزار باشد، نه صد هزار. با همین محاسبات اگر از یک صندوق سالانه سی درصد بگیرید، در پنج سال یک‌میلیون تومان شما تبدیل می‌شود به سه میلیون و هفت‌صد (و نه پنج تا سیصد هزار). حالا تصور کنید صندوق‌هایی وجود دارند که در پنج سال اخیر به‌طور میانگین بالای پنجاه‌درصد بازدهی داشته‌اند.

با سود هر سهم آشنا شوید

دو مفهوم در بازار سرمایه وجود دارد که بعد از آشنایی با قیمت سهام باید با آن‌ها آشنا شوید. مفهوم اول سود هر سهم یا EPS است. یک شرکت کار می‌کند و پول در می‌آورد. برای درآوردن این پول قطعا هزینه می‌کند. تمام درآمد منهای تمام هزینه‌ها سود شرکت است که بین سهامداران تقسیم می‌شود.

مثلا اگر شرکتی که یک میلیارد سهم منتشر کرده است، صدوبیست میلیارد سود بسازد، به ازای هر سهم صدوبیست تومان سود ساخته می‌شود. اگر اتفاقی بیفتد که سود هر سهم سال دیگر بیشتر شود، قیمت سهم بالا می‌رود. با پایین آمدن این سود، سهم ارزان می‌شود. معمولا می‌توانید بگویید سود هر سهم ضرب‌در ۵ تقریب خوبی از ارزش ذاتی یک سهم به دست می‌دهد. یعنی اگر EPS یک شرکت ۲۱۴ تومان است، هر سهم این شرکت تقریبا ۱۰۷۰ می‌ارزد. اگر این سهم در بازار ۵۰۰ تومان باشد می‌گوییم سهم ارزنده است.

توجه کنید که این عدد ۵ برای همه شرایط و همه صنایع صادق نیست. برای همین می‌توانید (از سایت TSETMC) اول ببینید که p/e یک گروه چقدر است. مثلا اگر p/e گروه ۶٫۵ است، می‌توانید عدد ۶٫۵ یا ۶ را در EPS ضرب کنید. ارزش ذاتی ممکن است با این عدد فرق کند، اما این روش تقریب بدی نیست.

از اطلاعات رایگان استفاده کنید

کسانی که تازه وارد بورس می‌شوند، از کانال‌های تلگرامی سیگنال خرید می‌گیرند و در موارد زیادی ضرر می‌کنند. بجای این‌کار می‌توانید به دنبال پیش‌بینی تحلیلگران از EPS باشید. دقت کنید که EPS سال گذشته ممکن است با امسال خیلی فرق کند. هدف یافتن EPS برای سال بعد است.

اما چرا توصیه نمی‌کنم که خودتان به پیش‌بینی EPS بپردازید؟ حتی اگر شغل دیگری نداشته باشید، هرگز نمی‌توانید به‌طور مداوم نزدیک به ۶۰۰ شرکت را بررسی کنید. اما می‌توانید پیش‌بینی دیگران برای تمام شرکت‌ها را جمع کنید، در یک فایل اکسل بریزید، پیش‌بینی‌ها را در p/e گروهشان ضرب کنید و مقدار ارزندگی آن‌ها را با قیمتشان مقایسه کنید.

فراموش نکنید که ارزندگی بیش‌ از اندازه هم بی‌دلیل نیست. چرا یک سهم خریدار ندارد؟ چرا باوجود ارزش ذاتی ۲۵۰ تومانی، سال‌ها است که قیمتش بالای ۱۱۰ تومان نیامده؟ آیا حالا که شما خریدارش شده‌اید قرار است نگاه همه به این شرکت تغییر کند؟ نمی‌خواهم بگویم برای ورود به بازار حتما و الزاما به تحلیل تکنیکال نیاز دارید. اما بد نیست قبل از خرید نگاهی گذرا به سابقه قیمت سهم هم بیندازید.

صبر داشته باشید

برخلاف تصور عموم، بازار سرمایه بازاری کند و بلندمدت است. اگر در مورد فردای سهم از من سوال کنید، بهترین و دقیق‌ترین جواب این است که نمی‌دانم. در مورد یک هفته هم همین‌قدر ابهام داریم. اما با اطمینان بیشتری می‌توانیم از بازه‌های بلندمدت‌تر صحبت کنیم. خیلی وسوسه‌انگیز است که هرروز قیمت سهم را چک کنید. هرروز بخرید و بفروشید. اگر دیدید قیمت دارد پایین می‌آید وحشت‌زده در صف فروش بنشینید. اما بعد از یک سال به همان سهم نگاه کنید می‌بینید قیمت خیلی بیشتر از توقع شما رشد کرده است.

یکی از بهترین خاطراتم مربوط به زمانی بود که یکی از سهم‌هایی که داشتم ۱۲ درصد منفی خورد. بجای فروش، مبلغ زیادی خرید کردم. روز بعد یک منفی پنج و روز بعد منفی پنج دیگر را دیدیدم. در تمام این منفی پنج‌ها خرید کردم. مدت زیادی طول نکشید تا قیمت این سهم ۵۰ درصد رشد کند. منظورم این نیست که هر منفی پنجی ارزش خرید دارد. منظورم پایبندی به درک و تحلیلی است که از یک سهم به‌خصوص دارید. مثلا اگر فکر می‌کنید آیفون ایکس ارزنده است، با ارزان شدن آن خوشحال می‌شوید. اگر سهم هم برای شما ارزنده است، باید از ارزانی آن استقبال کنید.

درس بخوانید، واقعا درس بخوانید

بورس ازجمله مواردی است که در آن داشتن سواد بی‌اندازه ارزنده است. هیچ ایرادی ندارد اگر امروز ده نماد از مجموع ۳۰ شرکت بزرگ‌تر بازار را انتخاب کنید و مبلغی مثل ده میلیون تومان را در آن‌ها بگذارید. اما کار اینجا شروع می‌شود. کتاب بگیرید و مطالعه کنید. شبکه‌های خارجی مثل بلومبرگ را دنبال کنید. به آکادمی تجارت یا سایت‌های آموزشی دیگر سر بزنید. توجه کنید که بورس بیشتر از آن‌که در مورد عدد قیمت باشد، در مورد روندها، مردم، شرکت‌ها، صنایع، فناوری‌های نوین و مجموعه عواملی است که قیمت‌ها را ایجاد می‌کنند.

شروع کنید

همیشه وقت برای یادگرفتن هست. تا ضرر نکنید، تا با سهم مجمع نروید، تا برای دریافت سود نقدی به بانک نروید، تا تغییر قیمت بعد از مجمع را با سودی که گرفته‌اید مقایسه نکنید، معنای درست مطالبی را که می‌خوانید متوجه نمی‌شوید. هیچ‌کدام از این مفاهیم سخت نیستند. بعد از چند ماه بالا و پایین کردن اینترنت، ورق زدن کتاب‌ها و خریدوفروش به‌سادگی می‌توانید با مفاهیم کلی آشنا شوید. بهتان قول می‌دهم همین الان‌که این مقاله را خوانده‌اید، از خیلی از کسانی که در بازار فعال هستند اطلاعات بیشتری دارید.