سرمایه گذاری در بازار های بین المللی
رشد سرمایه گذاری و رابطه بین ارزش بازار سهام، سود، و ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام.
این تحقیق به بررسی تأثیر رشد سرمایه گذاری بر رابطه بین ارزش بازار سهام و متغیرهای حسابداری می پردازد. این تحقیق، به این مسأله می پردازد که سرمایه گذاری های قبلی شرکت ها و رشد مورد انتظار سرمایه گذاری چه تغییری در نحوه اثرگذاری داده های حسابداری بر ارزش سهام شرکت ها ایجاد می کند. نتایج این تحقیق نشان می دهد رابطه بین ارزش سهام و سود، و نیز ارزش سهام و ارزش دفتری، چگونه از رشد سرمایه گذاری تأثیر می پذیرد و به این ترتیب، شناخت بهتری از عوامل تعیین کننده نسبت هایی نظیر قیمت به سود و قیمت به ارزش دفتری به دست می دهد. به همین منظور، داده های مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای بازه زمانی1374 الی 1389 و به صورت الگوی داده های مقطعی مورد پردازش قرار گرفت. با استفاده از مبنای نظری ژانگ (2000)، تأثیر رشد سرمایه گذاری بر رابطه بین ارزش بازار سهام و متغیرهای حسابداری به صورت تجربی آزمون شد. نتایج تحقیق نشان داد که در سطح مشخصی از سرمایه گذاری در بازار های بین المللی ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، رشد تأثیری مثبت بر شیب رابطه بین ارزش با سود در نواحی با سودآوری بالا دارد. همچنین، در سطح مشخصی از سود، در شرکت های با سودآوری بالا، ارزش بازار سهام با ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام رابطه ای معکوس دارد؛ و رشد، شیب رابطه بین ارزش بازار سهام و ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام را در نواحی با سودآوری بالا کاهش می دهد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investment Growth and the Relation between Equity Value, Earnings, and Equity Book Value
نویسندگان [English]
- keyhan maham 1
- mohamadreza heidari 2
This paper focuses on surveying the effects of investment growth on the relationship between equity values and accounting variables. The main purpose of this research is more comprehensive study of relations between accounting data and companies'' equity values. Specifically, this paper deals with the fact that what changes previous investments of companies and investment expected growth impose in conditions of accounting data effectiveness on companies'' equity values. Research findings will indicate that how the relationships between equity values and profit and also equity values and book value are influenced by investment growth and consequently better conception of determinative factors of ratios such as cost to profit and cost to book value can be achieved. For this purpose, the data related to accepted firms in Tehran Stock Exchange in time period of to were used in cross-sectional data model. Using Zhang as the theoretical basis, the effect of investment growth on the relation between equity values and accounting variables was predicted and empirically tested. Research findings indicated that given book value, growth increases (positive) slope of the relation between equity value and earning for high-profitability firms. Also given earnings, equity value conversely depends on equity book value for high-profitability firms and growth reduces slope of the relation between equity value and equity book value.
در سال ۱۴۰۱ در کدام بازارها سرمایهگذاری کنیم؟
سالنامه بازارها و کسب و کارهای ایران با موضوع پیش بینی تحولات اقتصاد کلان و بازارهای مالی در سال ۱۴۰۱ در دسترس عموم علاقه‌مندان قرار گرفته است.
به گزارش اقتصاد آنلاین، سالنامه بازارها و کسب و کارهای ایران با رویکردی جامع ضمن تبیین مهمترین روندهای پیش روی کشور در سال ۱۴۰۱، متغیرهای اصلی اقتصاد کلان را نیز پیش بینی می‌کند. متغیرهایی نظیر نرخ ارز، تورم، رشد اقتصادی و نرخ بهره که دانستن آنها به تدوین استراتژی‌های بهینه و اتخاذ تصمیمات کلیدی در کسب و کارها کمک بسیاری خواهد کرد.
علاوه بر این بازارهای کلیدی اقتصاد مشتمل بر بازار ارز، بازار سرمایه، بازار طلا و بازار مسکن نیز مورد تحلیل قرار گرفته و وضعیت آنها در هر یک از سناریوهای محتمل در سال ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گرفته است.
در دنیای امروز بسیاری از کسب و کارها متاثر از رویدادها و تحولات عرصه بین الملل است. بر این اساس، موثرترین تحولات ژئوپلتیکی داخلی، منطقه‌ای و بین المللی و ریسک‌ها و فرصت‌های آن برای کسب و کارهای ایرانی مرور شده است.
برای انجام پیش بینی‌های این سالنامه از مدلهای مرکز «رصدخانه آتی کاو شریف» استفاده شده که با اتکا به آخرین یافته‌های علمی و مدلسازی در حوزه‌های اقتصاد کلان، مالیه بین الملل، تجارت بین الملل و مالیه عمومی توسط این مرکز در سال‌های گذشته توسعه داده شده است.
برخی از مهمترین و جذاب‌ترین سرفصل‌های سالنامه بازارها سرمایه گذاری در بازار های بین المللی و کسب و کارهای ایران عبارتند از؛ تصویر کلان در سال ۱۴۰۱ ، محیط کسب و کار در سال ۱۴۰۱ ، صنعت در سال ۱۴۰۱ ، کشاورزی در سال ۱۴۰۱، خدمات در سال ۱۴۰۱، بازار سرمایه و چشم‌انداز آن در سال ۱۴۰۱، طلا ، بازار مسکن و چشم‌انداز آن در سال ۱۴۰۱ ، بازار مسکن ، تحریم کسب و کارهای ایرانی و مهاجرت سرمایه‌گذاران و کار آفرینان.
گفتنی است؛ بر اساس آخرین تحولات بین المللی و سیاستگذاری داخلی، آپدیت رایگان پیش‌بینی‌ها به صورت فصلی برای مخاطبان ارسال خواهد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه این سالنامه با شماره‌های زیر تماس بگیرید: ۸۸۲۲۵۶۱۲ - ۸۸۲۲۵۶۱۳ - ۸۶۰۹۳۷۸۶
تبیین راهبرد سرایت نوسانات بازارهای سرمایه بین‌المللی بر بورس اوراق بهادار تهران
هدف این مقاله، شناسایی و تبیین راهبرد میزان تاثیرگذاری بورسهای جهانی بر بورس اوراق بهادار تهران است. عوامل متعددی نظیر مبادلات تجاری کالائی شرکتهای بورسی، سبد سرمایهگذاری، توسعه سرمایهگذاری خارجی و نیز اثرات روانی موجب ارتباط بازارهای مالی (کانال بازارها) و تاثیرگذاری وضعیت بازارهای اوراق بهادار جهانی بر بورس اوراق بهادار داخلی میشوند. آزمون مانایی دیکی - فولر نشان داد که متغیرهای تحقیق I(1) بوده و در نتیجه از سطح متغیرها نمیتوان در مدلهای گارچ استفاده نمود. بهمنظور استفاده از مدلهای واریانس ناهمسان شرطی، آزمون ARCH LM انجام که نتایج نشانه ناهمسانی واریانس در سریهای بازدهی بود. نتایج همبستگی شرطی بین بازدهی شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران با بازده شاخص اساندپی 500 برابر 35/0 بوده که در سطح حداقل 95 درصد اطمینان معنادار می‌باشد. این در حالی است که در این تحقیق به شواهدی برخورد نشد که نشانگر وجود همبستگی شرطی بین بازده شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران با بازده فوتسی100 و بازده شاخص فلزات اساسی می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
- شاخص اس ان پی 500
- شاخص فوتسی 100
- شاخص فلزات اساسی
- شاخص بورس اوراق بهادار تهران
- اثرات سرریز
20.1001.1.22286853.1391.3.11.6.9
عنوان مقاله [English]
Explain the Spillover Effect of International Capital Markets on the Tehran Stock Exchange
نویسنده [English]
- Parivash ZahediTehrani
This paper aims to identify and explain the impact pattern of global exchange on the Tehran Stock Exchange, Several factors such as commodity trading, portfolio investment and psychological effects can develop the relationship between financial markets in other word the effectiveness of global securities markets on the domestic securities market. Apart from the impact of internal variables, Fluctuations in سرمایه گذاری در بازار های بین المللی world markets, including the S & P 500 index, FTSE 100 Index, On the other hand, given that the stock prices of companies operating in the field of basic metals may be affected by global prices of basic سرمایه گذاری در بازار های بین المللی metals, Base Metals Index also can be effective on the Tehran stock market volatility. By the way, the relevant weekly data of TEPIX, S&P 500, FTSE 100, and also Base Metals Indices were gathered from January 2005 to June 2012 Unit Root Disckey- Fuller test showed that the variables are I(1) therefore variables on level can’t be used in Garch models. Logarithm of the differential variables was unit-root results show. In order to use dissimilar models of conditional variance، ARCH LM test results indicates Heteroskedasticity in the return series. Multivariate GARCH Model Note that the dynamics within the periods and estimated for each period by OX-Metrics software was used. The results showed a سرمایه گذاری در بازار های بین المللی significant conditional correlation (0.35) between the Tehran Stock Exchange Price Index an S&P 500 Index. Meanwhile no significant effect was known between TEPIX and FTSE 100 and GFMS Base Metal Index.
کلیدواژه‌ها [English]
- S&P 500 Index
- FTSE 100 Index
- GFMS Base Metal Index
- TEPIX
- Spillover Effect
مراجع
1. جعفرعبدی، اکبر، (1389). بررسی ارتباط میان بازارهای سهام تهران و دبی (پایاننامه کارشناسی ارشد).دانشکده مدیریت دانشگاه صنعتی شریف.
4. مقاره عابد، سپهر (1389). بررسی اثر سرایت بحران مالی جهانی بر شاخص‌های بازار سهام تهران (پایاننامه کارشناسیارشد).دانشکده مدیریت و اقتصاد صنعتی شریف.
5. مورفی، جان (2010). تحلیل تکنیکی بین بازاری. ترجمه امیر عباس امامی و حسین پارسا. مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه شریف.
8. Alshogeathri, M.A.M, (2011). Macroeconomics Determinants of the Stock Market Movements: Empirical Evidence from the Saudi Stock Market (Ph.D. Dissertation). Department of Economics, College of Art and Sciences.
بررسی میزان تاثیر پذیری سرمایه گذاری مستقیم خارجی از توسعه بازار پولی و مالی در اقتصاد ایران
سرمایه گذاری مستقیم خارجی یکی از متغیرهای مهم اقتصادی است که می تواند با توجه به ویژگی هایش، بر رشد و توسعه اقتصادی تاثیر مثبت بگذارد. شناخت عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری خارجی می تواند در سیاستگذاری کشورهایی که نتوانسته اند از این عامل به خوبی استفاده کنند، مفید واقع شود. در این مقاله در قالب یک الگوی اقتصادسنجی با استفاده از روش بازگشتی با وقفه های توزیعی به بررسی تاثیر توسعه بازارهای مالی (پولی و سرمایه) بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی طی دوره 1350 تا 1393 در اقتصاد ایران می پردازیم. نتایج حاکی از آن است که اولاً ارتباط بلندمدت تعادلی بین رشد بازارهای مالی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی وجود دارد. ثانیاً در کوتاه مدت توسعه بازارهای مالی دارای تاثیر مثبت بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی است این تاثیر در بلندمدت برای بازارهای پولی تایید می شود، ولی در خصوص بازار سرمایه مورد تایید قرار نمی گیرد.ثالثاً نرخ ارز حقیقی، توسعه بازار های پول و سرمایه دارای تاثیر مثبت و موجودی سرمایه، نرخ تعرفهو شاخص اسمی دستمزد دارای تاثیر منفی بر سرمایه گذاری خارجی هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The impact of financial and money market developments on foreign direct investment in Iran
نویسندگان [English]
- Gholamreza Zomorodian 1
- Farhad Hanifi 2
- Babak Mahboubi 3
1 Faculty of Management, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran (Corresponding Author)
Foreign direct investment is one of the most important economic variables that due to its features can have a positive impact on economic growth. It will be useful Identifying the factors effecting foreign investment in countries that have failed in good use of FDI. In this paper, we investigate the effects of financial markets (money and capital markets) on foreign direct investment in Iran’s Economy during the period 1350 to 1393 ; using the form of an econometric model and a Auto Regressive Distributed Lag method. The results show that firstly long-term balance for foreign direct investment is established. Second, In the short-term development of financial markets has a direct positive impact on foreign investment; This impression is confirmed in long term money markets, but the market will not be approved. Third, the real exchange rate and the development of money and capital market has a positive impact and Conversely, capital stock, tariffrates and the nominal wage index has a negative impact on foreign investors.
کلیدواژه‌ها [English]
- foreign direct investment
- Financial Market
- real exchange rate
- ARDL
- tariff rates
مراجع
* بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ (1393)؛ موجودی سرمایه در اقتصاد ایران؛ معاونت اقتصادی، اداره حساب های اقتصادی.
* حیدری، پروین و افشاری، زهرا، (1390)؛ عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی با تاکید بر شاخص های حکمرانی؛ فصلنامه پژوهش های اقتصادی،سال دوازدهم،شماره اول، ص ۱۴۶-۱۴۵.
* ذوالقدر، مالک، (1388)؛ مبانی نظری سرمایهگذاری مستقیم خارجی؛ فصلنامه سیاست،دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دور ۳۹، شماره ۲.
* رضایی، مهدی (1388)؛ عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری خارجی در صنایع ایران؛ تهران؛ موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.
* شاه‌آبادی، ابوالفضل و عبدالله، محمودی (۱۳۸۵)،تعیین‌کننده‌های سرمایهگذاری مستقیم خارجی (مطالعه موردی ایران)، جستارهای اقتصادی، شماره ۵، صص ۲۰۷ - ۱۸۹.
* شیخ‌الاسلامی، محمدحسین، (۱۳۸۴)؛ مناسبات بین‌المللی تشنج‌آمیز با ایالات متحده آمریکا و اروپا و عدم جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران؛ رساله دکتری روابط بین‌الملل؛ دانشگاه تهران.
* مهدوی عادلی، محمدحسین و دیگران، (1378)؛ تأثیر حکمرانی خوب بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی با کشورهای با درآمد متوسط؛ مجله دانش و توسعه، سال ۱۵، شماره ۱۰۶، ۲۴-۸۰.
* عاقلی کهنه شهری، لطفعلی، (1384)؛ تخمین تابع سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب اسلامی؛ پژوهشنامه اقتصادی تابستان؛ شماره 17.
* غفاری، فرهاد و اکبری، جابر؛ (1390)؛ بررسی عوامل اقتصادی مؤثر برجذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای نفت خیز خاورمیانه؛ فصلنامه اقتصاد کاربردی؛ دوره 2، شماره 4 (پیاپی 7)؛ صفحه 1 – 22 .
* گرایلی نژاد، غلامرضا؛ دقیقی اصل، علیرضا؛ استاد رمضان، آذین سادات ؛ (1393)؛ تاثیر عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی با تاکید بر متغیرهای نهادی و ساختاری؛ فصلنامه علوم اقتصادی؛ دوره 8، شماره 29، زمستان 1393، صفحه 131-150.
* محمدی، حسین و نارویی، محبوبه (1393)؛ اثرگذاری سرمایه گذاری مستقیم خارجی در تعامل با توسعه مالی روی رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای منتخب اسلامی)؛ فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران؛ سال نوزدهم؛ شماره 61؛ ص ص 149 – 171 .
* موتمنی، مانی؛ آریایی، فائزه؛ (1392) تاثیر توسعه مالی در اثرگذاری سرمایه گذاری خارجی بر رشد اقتصادی در منطقه خاور میانه و جنوب آفریقا؛ فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال ششم، شماره 18، تابستان، ص ص 1- 15.
* مهدوی، رحمان؛ مهدوی روح اله؛ (1387)؛ تاثیرگذاری سرمایه گذاری مستقیم خارجی و توسعه بازار مالی بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین؛ شماره 14؛ ص ص 129-147.
* نجارزاده، رضا؛ ملکی، مهران؛ (1384)؛ بررسی تاثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی با تکیه بر کشورهای صادرکننده نفت؛ فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال هفتم، شماره 23، ص ص 147-163.
* نوفرستی، محمد (1378)؛ ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی؛ تهران؛ موسسه خدمات فرهنگی رسا؛ ص ص 92 – 100.
* Adeoye، A.، (2004); Macroeconomic Level Corporate Governance and Fdi in Emerging Markets: Is There a Close Relationship? A Dissertation Thesis Presented to the Management Department, School of Social Science and Public Policy, King،s College London.
* Asiedu, E, Lien، D; (2011); "Democracy, Foreign directinvestment and nationalresovrces", Journal of International Economics, vol.82.
* Azman – saini, w.n.w, Baharumshah, A.Z, "Foreign Direct Investment, Economic Freedom and Economic Growth", Economic Modeling, VOL. 22, سرمایه گذاری در بازار های بین المللی pp.19029-1089, 2010.
* Bajio, R. and Simon, S. (1994). "An Econometric Analysis of Foreign DirectInvestment 1964-89"., Southen& Economic Journal, Vol.1 ,No.2
* Boiver, L. & J. H. Bergstrand (2003), "Do Free Trade Agreements ActuallyIncrease Members’ International Trade?", Journal of International Economics,Vol. 71, PP. 72-95.
* Banerjee, A. , J.J. Dolado and Master, R. (1992), “On Some Simple Test ForCointegration: The Cost Simplicity”, Bank of Spain Working Paper No.9302.
* Brendan. P, (2007); “Democracy, Property Rights and FDI in Developing Countries A Regional Analysis,” Honor Paper Presented to Macalester College, Economic Departman. Minneapolisfed.org/mea/contest/ 2007 papers/ierpont.pdf.
* Constantina , Kottaridi , Thansis ,Stengos,(2010), Foreign Direct Investment , Human Capital and Non- linearities in Economic Growth, Journal of Macroeconomics 32(2010) 858-871.
* DevitaGlauco, & Lawler Kevin, (2004), "Foreign Direct Investment and Its Determinants, A look to the past, A view to the future " . In Foreign Investmen in developing countries, by H.S.Kehal .London : Palgrave, Macmillon ltd.
* Dunning . J., (1977), "Trade, Location of Economic Activity And MNE : search for Eclectic Approach " International Economics.
* Dunning . J., (1988), "Location and The multinational Enterprise :ANeglected Factor" , Journal of International Business Studies.
* Globerman, S., D. Shapiro،“Global Foreign Direct Investment flows. The role of governance infrastructure : world development 30 (11): 1899-1919،2002.
* Frawsen, G., Henrik, J. (2004). FDI & Developing Countries, How To Attract Trans- National Corporation?. School of سرمایه گذاری در بازار های بین المللی Economics and Management, LUND University, PP: 3.
* Hymer, S.H. The International Operations of National Firms: A Study of DirectForeign Investment, (Cambridge, MA: MIT Press, 1960 &1976), pp.203-223.
* Ian A &VasantiMonsingh Peter (2001); “The Determinants of FDI in china” , paper presented at the 30th conference of Economics, University of Western Australia (23 nd- 26th Sep).
* Jones, Jonathan, (2005)" Foreign Direct Investment and the Regional Economy", University of Newcasel uh.
* J. Jun, , (1989). "Tax Policy and International Direct Investment", NBER Working Paper Series,WP, No.3048.
* Kehal.s. (2004), Foreign Investment In Development Countries. Austrialia, University of Western Sydny.
* Kathuria ,V,(2001), Foreign Firms, Technology Transfer and Knowledge Spillovers to Indian Manufacturing Firms: A stochastic frontier analysis.Applied Economics 33,625-642.
* Li, Quan, Resnick, Adam, 2003. Reversal of fortunes: democratic institutions and FDI inflows to developing countries. International Organization 57, 175–211.
* Lucas, Robert E, Jr, (1990) "Why Doesn't Capital Flow From Rich to Poor Countries", AmericanEconomic Review, Vol. 80, pp.92-96.
* Poelhekke,s, vanderploeg, F, (2010), "Do natural resources attract FDI Evidence from non- stationary sector Level data", DNB working paper, no 200.
* Posner M. V. (1961), “International Trade and Technical Change”, Oxford Economic Papers, 13 (3): 323-341.
* Quazi, R., 2007. Economic freedom and foreign direct investment in East Asia. Journal of the Asia Pacific Economy 12 (3), 329–344.
* Saini Azman W.N.W, Siong Hook Law, Abd Halim Ahmad (2010), FDI and Economic Growth : New Evidence on the Role of Financial Markets, Economics Letters, Vol 107. No 2. Pp 211-213.
* United Nations Conference on Trade and Development,Foreign Direct Investment database(UNCTAD), (1970-2014).
* Vernon. R. (1966), "International Investment and the International trade In the productCycle ", Quartely Journal of Economices.
* Wernick, A. D., J. Haar, and S. Shane (2009), “Do Governing Institutions Affect Foreign Direct Investment Inflows? New Evidence from Emerging Economies,” International Journal of Economics and Business Research, 1, 317-332.
سرمایه گذاری در بازار های بین المللی
به طور کلی انواع تجارت متقابل از نظر وجود مبالغ مالی در قرارداد به دو دسته کلی تقسیم می گردد:
الف) قراردادهایی که مبتنی بر نقل و انتقال پول نیستند
کلمات کلیدی
روش های ورود به بازارهای بین المللی, صادرات, واردات, تراز تجاری, کانال های صادراتی, جهانی شدن, اتحاد استراتژیک, سرمایه سرمایه گذاری در بازار های بین المللی گذاری مستقیم خارجی, همکاری مشترک, بازار خارجی, صادرات مستقیم, صادرات غیر مستقیم, اتحادهای استراتژیک, مجوز تولید, قرارداد فرانشیزی, قرارداد مدیریتی, طرح های کلید در دست, تجارت متقابل
الف) قراردادهایی که مبتنی بر نقل و انتقال پول نیستند
۱- معاملات تهاتر ساده [۱]
این نوع مبادله تهاتری، سنتی یا خالص نیز نامیده می شود. این حالت دارای کمترین پیچیدگی است و قدیمی ترین شکل بازرگانی دوجانبه و غیرپولی محسوب می شود. در واقع این روش تبادل مستقیم کالا یا خدمات بین دو طرف است بدون اینکه هیچ پولی رد و بدل شود. در مبادله پایاپای روش توزیع بین شرکای تجاری بیشتر حالتی مستقیم دارد و واسطه ای وجود ندارد. از ویژگی های عمده این روش، مبلغ کمتر معامله در مقایسه با سایر روشهای تجارت متقابل است. از طرفی اینگونه معاملات اغلب در شرایط بحرانی همچون جنگ، انزوای سیاسی و وجود تحریم های اقتصادی و بیشتر میان همسایگان یا کشورهای متعلق به یک ایدئولوژی سیاسی شکل می گیرند. به دلیل ویژگی های فوق این روش در مقایسه با روش های دیگر، روشی کم کاربردتر است .
۲- توافقات تسویه ای [۲]
قراردادهای تسویه ای در واقع قراردادهای دوجانبه تجاری/ مالی هستند که میان دو دولت منعقد می گردد. بر اساس این قرارداد دو طرف توافق می کنند تا مبالغ معینی کالا و خدمات را در یک دوره زمانی مشخص مثلاً یک ساله با یکدیگر و بدون آنکه در این میان پولی رد و بدل شود، تبادل کنند.
بر اساس این روش، هر کشور در بانک مرکزی خود یک حساب تسویه به نام طرف دیگر باز می کند و به اندازه مبلغ مقرر در قرارداد، حساب یادشده را طلبکار می کند. مبالغ این دو حساب معمولاً مساوی و به یک ارز معتبر خارجی است. صادرکنندگان هر کشور به کشور دیگر، پول کالای صادراتی را از بانک مرکزی کشور خود و به شکل پول داخلی خود دریافت می کنند و بانک مرکزی هر کشور، به میزان هر پرداخت، حساب یادشده را بر اساس نرخ تبدیل ارز مقرر در قرارداد بدهکار می کند تا مبلغ حساب باز شده به مرور به صفر برسد. در صورتی که تا پایان مدت قرارداد پولی در حساب مانده باشد، دو بانک مرکزی پول را صفر می کنند و در صورت توافق مجدد برای سال یا دوره زمانی بعدی، مابه التفاوت حساب را پر می کنند تا به سقف پیشنهادی در قرارداد برسند.
نکته دیگر آنکه در این گونه قراردادها معمولاً موارد کلی مورد توافق طرفین قرار می گیرد که به شرح زیر است:
- مبلغ کل کالاها و خدماتی که باید مبادله شوند.
- نوع کالاها و خدماتی که ممکن است در قالب این قرارداد مبادله شوند.
- نوع ارز معتبری که حسابهای گشایش یافته دو بانک مرکزی بر آن مبنا قرار داده شده است.
- نرخ تبدیل ارز انتخاب شده درون دو حساب به ارز داخلی دو کشور
- مدت زمان اجرای قرارداد
- حداکثر تفاوتی که میتواند میان دو حساب بوجود آید. طرفین بر اساس این شرط متعهد میشوند در صورت تفاوت حساب خود با طرف مقابل، اقدامات لازم برای تراز کردن (تا حدی که امکان دارد) دو حساب را انجام دهند.
- تعیین روش تسویه دو حساب اگر بعد از اجرای قرارداد، حسابها صفر نشد.
شایان ذکر است که اینگونه توافقات که ماهیتی تهاتری دارد، بیشتر به دلیل کمبود منابع ارزی کشورها، اتخاذ سیاست های محدودکننده واردات (برای جلوگیری از خروج ارز)، کنترل ارز، غیرقابل تبدیل بودن پول داخلی و چندنرخی بودن قیمت ارز، شکل می گیرند.
۳- تجارت واگذاری [۳]
قرارداد تجارت واگذاری، قراردادی است که بر اساس آن یکی از طرفین تجارت متقابل به سرمایه گذاری در بازار های بین المللی جای این که شخصاً تعهد متقابل خود را انجام دهد، آن را به شخص ثالثی میسپارد تا او آن تعهد را اجرا کند. این شخص ثالث میتواند در دو حالت نقشآفرینی کند:
الف) بسیاری اوقات صادرکننده خارجی علیرغم آنکه در نتیجه توافقات تجارت متقابل همچون خرید متقابل، متعهد به خرید میزان مشخصی کالا و خدمات از کشور میزبان شده است، تمایلی برای خرید کالاهای ارائه شده توسط کشور میزبان برای خرید را ندارد. این گونه صادرکنندگان برای آنکه بتوانند از یک سو تعهدات خرید خود را در روش خرید متقابل عملی کنند و از طرفی کالایی را که مطلوب نظر آنها نیست از کشور میزبان خریداری نکنند، به شخص ثالثی روی می آورند که به کالای کشور میزبان احتیاج دارد و یا می تواند در بازار بین الملل آن کالا را بفروشد. در این حالت میان صادرکننده و شخص ثالث قراردادی شکل می گیرد که تحت عنوان تجارت واگذاری شناخته می شود.
ب) سرمایه گذاری در بازار های بین المللی در صورتی که در تسویه تهاتری، میزان صادرات یک کشور به کشور دیگر بر اساس اسناد بانک مرکزی کمتر باشد، کشور یاد شده می تواند در قالب یک قرارداد واگذاری، حجم و مبلغ صادراتی باقیمانده را به شخص ثالثی منتقل نماید تا بر اساس قدرت صادرات شخص ثالث در محصولات و خدمات مطرح شده در قرارداد تسویه تهاتری، تعهدات قراردادی آن کشور نیز انجام شود.
نکته مهمی که در این روش مورد بحث است، رضایت شخص اول و دوم قرارداد است. چرا که اگر حتی شخص ثالث تعهدات یکی از طرفین را بپذیرد اما رضایت طرف مقابل گرفته نشود و در قرارداد نیز چنین چیزی پیشبینی نشده باشد، نمیتوان قرارداد شکل گرفته میان شخص سرمایه گذاری در بازار های بین المللی ثالث و یکی از طرفین قرارداد اصلی در تجارت متقابل را قرارداد تجارت واگذاری نامید. بنابراین در صورتی که شرایط اجازه دهد و رضایت طرفین گرفته شود، این قرارداد را میتوان قراردادی مکمل برای قراردادهای تجارت متقابل محسوب نمود.
