حکم شرعی بازار فارکس

بازار فارکس، هم شرعی و هم غیر شرعی!

پایگاه خبری تحلیلی تراز: یکی از اصطلاحات نسبتاً جدید در دنیای معاملات فارکس است. فارکس (Forex) اصطلاحی است لاتین بر گرفته از دو کلمه Foreign Exchange به معنی تبادل ارزهای خارجی. ساده ترین تعریف برای تبادل ارزهای خارجی، تبدیل یک ارز به ارز دیگر است که مقداری از این تبادل برای خرید و فروش کالا یا خدمات شرکت ها و دولت ها، هزینه های سفر و خرید جهانگردان یا سرمایه گذاری اشخاص و بنگاه ها در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته بیشتر تبادل های ارزی با هدف کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش انجام می گیرد.
حال این سؤال مطرح است که حکم شرعی چنین معاملاتی چیست و آیا تفاوتی با معاملات ارزی بورس دارند؟
مراجع تقلید در پاسخ به استفتائی در این رابطه چنین فرموده اند:
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای:
مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله‌اى از طرف کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی:
حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی‌دهند.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:
از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
با توجّه به این‌که فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.

سه نکته:
* معامله ارز به قصد سود بردن جایز است
اصل خرید و فروش ارز به این شکل که معامله کننده اگر احساس کند ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری کند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت به فروش آن بپردازد و از این راه سود ببرد از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.

** چند اشکال شرعی وارد بر معاملات فارکس
پس چرا مراجع معاملات بازار فارکس را دارای اشکال دانسته اند؟
هرچند اصل معاملات ارزی صحیح است ولی آنچه امروزه به عنوان بازار فارکس در اینترنت مطرح است اشکالاتی دارد از جمله:
- بسیاری از کارگزاران در محیط اینترنتی این بازار هویت مشخصی ندارند و هدفشان کلاه برداری از طریق تطمیع مردم است و مالباخته هم دستش به جایی بند نخواهد بود.
- گروه دیگر کارگزاران هم که هویت مشخص دارند با ارائه گزارشات صوری و غیر واقعی به مشتری اطمینان دروغین می دهند در حالی که اموال خریداران را در جاهای دیگری مانند قاچاق و غیره سرمایه گذاری کرده اند.
- گروه سومی هم هستند که هویت مشخص داشته و حقیقتاً معامله ارز انجام می دهند ولی شرط هایی در ضمن معامله می کنند که آنها خلاف شرع و حرام است. مثلاً شرط می کنند اگر معامله ای در کار نبود سرمایه را به صورت ربوی قرض داده و سود بگیرند!
بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

*** فارکس شرعی هم هست
پس فارکس به خودی خود اشکال شرعی ندارد بلکه اگر تمام شرایط معاملات شرعی در آن باشد و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است. برای نمونه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حکم شرعی بازار فارکس نیز دارای معاملات بازار فارکس است و از آنجایی که ضوابط شرعی در آنها رعایت می شود اشکالی ندارد و می توان در آن شرکت کرد.

آشنایی با حکم شرعی فارکس و باینری آپشن

حکم شرعی باینری آپشن و فارکس را باید در کلام مراجع تقلید جستجو کرد. هریک از این بزرگان، مطابق با احکام اسلام درباره معاملات، نظر نسبتا متفاوتی درباره این مسائل بیان کرده‌اند.

یکی از موضوعاتی که کمتر بدان توجه شده، انطباق معاملات فضای مجازی با اصول و مبانی فقهی و شرعی است. بدست آوردن رزق و روزی حلال در فضای مجازی به علت پیچیدگی های فضای مجازی به مراتب دارای اهمیت بیشتری است.

فارکس چیست؟

بازار تبادل ارزهای خارجی که به اختصار Forex یا FX نامیده می شود، فارکس بر خلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، اما مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن می باشند.

نظر مراجع تقلید در خصوص فارکس چیست؟

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:

مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله اى از طرف کارگزار براى معامله گر صورت شرعى ندارد.

آیت الله مکارم شیرازی:

چون فاركس شرايط شرعيّه معاملات را ندارد جايزنيست.

آیت الله سیستانی:

حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی دهند.

آیت الله صافی گلپایگانی:

از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی باشد.

آیت الله نوری همدانی:

بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

باینری آپشن چیست؟

باینری آپشن یک بازار مالی مجازی است که معامله گران آن می بایست قیمت سهام ها را در روز های پیش رویشان حدس بزنند؛ اگر معامله گران افزایش یا کاهش قیمت سهام ها را درست حدس زده باشند، تا ۹۰ درصد سود می کنند، ولی اگر اشتباه حدس زده باشند، ضرر می کنند. اساس معاملات باینری آپشن، بر مبنای بله یا خیر است.

چگونگی انجام معاملات در باینری آپشن

برای آشنایی بیشتر با چگونگی انجام شدن معاملات در باینری آپشن، یک مثال نقل می کنیم.

از شما پرسیده می شود: قیمت سهام شرکت N امروز یکم ژوئن ۲۰۱۹ ساعت پنج بعد از ظهر، ۳۵ دلار و ۵۰ سنت است، به نظر شما این سهام در تاریخ دوم ژوئن ۲۰۱۹ ساعت پنج بعد از ظهر، ۳۶ دلار خواهد بود؟ شما می توانید پیش بینی کنید که بله قیمت ۳۶ دلار خواهد بود و یک نرخ نیز برای پیشنهاد خود ایجاد کنید؛ مثلا ۲۰۰ دلار. در روز دوم ژوئن، اگر سهام بالای ۳۶ دلار رفته باشد، شما چیزی حدود ۷۰ درصد سود می کنید؛ یعنی علاوه بر اینکه ۲۰۰ دلار خود را دریافت می کنید، ۱۴۰ دلار هم به علت حدس صحیح، آید شما می شود. ولی اگر حدس شما صحیح نباشد و قیمت سهم به ۳۶ دلار نرسد، دویست دلار شما از دست می رود.

آیا باینری آپشن همان قمار است؟

اکنون که با یک مثال نحوه کسب درآمد از طریق باینری آپشن را توضیح دادیم، احتمالا شما نیز شباهت هایی میان این سیستم و سیستم کسب پول از طریق قمار پیدا کرده اید. مهم ترین شباهت کسب پول از طریق باینری آپشن با کسب پول با قمار این است که شما در صورت باخت یا حدس اشتباه، مقداری پول از دست می دهید. البته از جهتی دیگر، می توانیم چنین تبیین کنیم که باینری آپشن به قمار شبیه نیست، چراکه در سیستم کسب درآمد باینری آپشن، شما با یک حدس آماری به پیش می روید، ولی در قمار همه چیز به شانس بستگی دارد.

حکم شرعی کسب پول از باینری آپشن

در معاملات باینری آپشن هیچ کالایی رد و بدل نمی شود و سیستم معامله صرفا بر پایه یک سری معاملات صوری ارزی است؛ به این معنا که معامله گران صرفا با حدس زدن افزایش یا کاهش قیمت سهام، سود یا زیان می کنند و هیچ دخل و تصرفی در سهام شرکت ها و همچنین در رشد یا ضعف اقتصاد ندارند. با توجه به این مقدمات، می توان باینری آپشن را نوعی بازی دانست. از طرف دیگر، این معاملات بر مبنای برد و باخت است و بازنده در ازای باخت متحمل ضرر هایی می شود. پس می توان گفت که باینری آپشن از مصادیق قمار محسوب می شود و درآمد حاصل از آن حلال نیست.

نظر مراجع تقلید در خصوص باینری آپشن چیست؟

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:

چنین درآمدی دارای اشکال شرعی است.

سوال: نوعی روش برای کسب درآمد در فضای مجازی به وجود آمده است که به روش باینری آپشن شناخته می شود؛ معامله گران این سیستم باید مطابق با تحلیل و سابقه آشنایی خود با بورس کالاها، قیمت برخی سهام ها را در آینده نزدیک حدس بزنند. اگر این حدس ها صحیح باشد، تا حدود ۹۰ درصد سود می کنند، ولی اگر این حدس اشتباه از آب در بیاید، معامله گر مقداری پول از دست می دهد. کسب درآمد از این طریق، چه حکمی دارد؟

پاسخ: کسب درآمد با این شیوه صحیح نیست و شما درآمد حاصل شده از این طریق را مالک نمی شوید.

آیت الله مکارم شیرازی:

با توجه به اينکه ارز يا کالاي معامله شده در اين بازار قابل تحويل به مشتري نيست، معامله صورت شرعي ندارد و جايز نيست.

سوال: در این روزها، گونه ای از معامله در فضای مجازی رواج پیدا کرده است که معامله گران بر مبنای حدسی که درباره افزایش یا کاهش قیمت سهم ها می زنند، ضرر یا سود خواهند کرد. این شیوه معامله به سبب اینکه براساس تحلیل های آماری و سابقه آشنایی با بازار بورس شکل می گیرد، تفاوت بزرگی با قمار دارد. آیا کسب درآمد از این طریق جایز است؟

پاسخ: با در نظر گرفتن این مسئله که ارز یا کالای معامله شده در چنین بازاری، قابلیت تحویل دادن به مشتری را ندارد، معامله صورت شرعی نمی پذیرد و جایز نیست.

نظر آیت الله سیستانی:

آیت الله سیستانی نیز معتقد هستند که قمار و معاملات نظیر قمار حکم شرعی بازار فارکس حکم شرعی بازار فارکس حرام هستند، ولی اگر طرف بازنده یک شخص کافر باشد، تصرف در پول کافر اشکالی ندارد. البته بهتر است که این عمل انجام نشود.

آیت الله شبیری زنجانی:

آیت الله شبیری زنجانی معتقد هستند که معاملات باینری آپشن جایز نیستند و معاملاتی که با این عنوان انجام می شوند، صورت شرعی ندارند. البته ایشان در این باره، یک نکته حائز اهمیت بیان می کنند: اگر پول حاصل شده از این معاملات از طرف یک شخص کافر باشد، تصرف در آن اشکالی ندارد؛ یعنی معامله باینری آپشن و پول حاصل از آن حرام است مگر اینکه طرف معامله شما یک کافر باشد. در این صورت می توانید پول حاصل از معامله را دریافت کنید.

حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

با توجه به ناشناخته بودن ارزهای دیجیتال یکی از پرسش هایی که همواره ذهن معامله گران را به خود مشغول کرده است “حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟” می باشد. برای آشنایی با این موضوع باید ابتدا به شناسایی ریشه های ارز دیجیتال بپردازیم که البته در دوره آموزش ارز دیجیتال در مشهد و دوره آموزش آنلاین ارز دیجیتال پارسیان بورس بصورت کامل به این موارد پرداخته شده است. ارزهای دیجیتال مانند اتریوم و بیت کوین که با عنوان پول های غیرمتمرکز شناخته می شوند. غیر متمرکز به این معنی است که برای تولید این پول ها مرکزی وجود ندارد. اولین پول دیجیتال بیت کوین است که به عنوان یک پول دیجیتال کامل با سیستم پرداخت جدید شناخته شده است. بیت کوین اولین شبکه پرداخت غیر متمرکز نقطه به نقطه است که به وسیله ی کاربرانش بدون نیاز به هیچ نوع واسطه ای شکل گرفته است. ریشه های رمز ارزها بازمی گردد به تاسیس شرکت دیجی کش در سال 1990 توسط دیوید چاوم که دیجی کش را با کمک علم رمزنگاری به وجود آورد و برای بانک ها یک بستر را ایجاد کرد که به کمک آن قابلیت انتقال ارزش به شکل دیجیتال و الکترونیکی را فراهم می آورد.

بررسی حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال مانند بیت کوین براساس اصول چهارگانه‌ی معاملات مورد بررسی قرار می‌گیرد. براساس این اصول وجود یا عدم وجود ضرر غرر اکل مال به باطل ربا است که در ارتباط با رمز ارزهای دیجیتال حکم غرر است که آیت اله لنکرانی به آن اشاره کرده است. در این مبحث مسئله‌ی مال به باطل مورد پژوهش و بررسی قرار می‌گیرد.

یکی از مهم ترین اشکالاتی که برای رمز ارزها مطرح می‌شود این اشکال را معمولاً پیروان اهل سنت مطرح می‌کنند این اشکال به بحث قمار در استخراج مربوط می‌شود. به این دلیل که استخراج کنندگان در هر لحظه نمی‌دانند که در مقابل منابع مصرفی جایزه‌ی بلاک را دریافت خواهند کرد یا خیر این موضوع به عنوان یک مساله و به شکل یک احتمال باقی مانده است.

قاعده‌ی بدون ضرر و بدون ضرار در اسلام از فقه فردی به صورت اولی به فقه حکومتی وارد می‌شود که بیانگر این موضوع است که در طرف یا طرفین در هیچ معامله‌ای نباید از سمت معامله متضرر شوند که این امر قابلیت تعمیم به حکم شرعی بازار فارکس سطح حکومتی و اقتصاد را نیز دارد. با این تفاسیر قیمت یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بهتر از هر کالای دیگری در سطح جهانی به وسیله‌ی عرضه و تقاضا کنترل و تعیین می‌شوند. بنابراین در سطح فردی ضرری متوجه فرد نمی‌باشد به این دلیل که افراد از قیمت آگاه هستند. در غیر این صورت شرط غرر در معامله برقرار خواهد بود.

ضررهای عمومی از حضور ارزهای دیجیتال برای جامعه قابل اثبات نیستند. همان طور که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، ارزهای دیجیتال از ویژگی های خاصی برخوردار هستند که از نظر اسلام مورد قبول است. اما ارزهای فعلی که در دنیا وجود دارند فعلاً فاقد این ویژگی ها هستند. یکی دیگر از عواملی که برای ابطال معامله با بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال و حرام بودن آن مطرح می‌شود این است که ادعا می‌شود با انجام این معاملات با دشمنان مسلمانان و امثال آن که می‌تواند به عنوان قاعده‌ی نفی فی سبیل برای ارائه کردن حکم شرعی له یا علیه ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

در ادامه‌ی قاعده‌ی نفی سبیل که بر مسدود کردن و امکان تسلط دیگران بر جامعه‌ی مسلمین نظارت دارد که به وسیله‌ی ارزهای دیجیتال است می‌پردازد. یکی از قدرتمند ترین جواب ها به این شبهات قاعده‌ی شرعی «البینه علی المدعی» می‌باشد که به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم که مدعیان این شبهات در مورد حکم شرعی ارزهای دیجیتال تا زمانی که علت واضح و دقیقی برای اثبات این مدعا نداشته باشند، نمی‌توانند به این شبهات استناد کرده و حکمی را در جهت رد رمز ارزهای دیجیتال صادر کنند.

با توجه به اینکه ساختار غیر متمرکز و توزیع شده بیشتر شبکه های بلاکچین از قابلیت رصد و مشاهده برخوردار هستند. با توجه به این موارد این است مالکیت در بلاکچین به شکل خصوصی است و یک حکومت خارجی به صرف اینکه ارزهای دیجیتال و ماینر کردن آن در اختیار مردم آن کشور است این امکان را ندارد که بر کشورهای تسلط داشته باشد. در مورد ماهیت اکوسیستم بلاکچین در شباهت با خود شبکه یک نوع توزیع شدگی را بیان می کند که طرف های مختلف که در شبکه حاضر هستند در برخی موارد منافع متضادی را در پی دارد.

به عنوان مثال صاحبان ارزهای دیجیتال، استخراج کنندگان، صرافی های ارزهای دیجیتال، توسعه دهندگان بلاکچین، کیف پول‌های ارزهای دیجیتال و همه‌ی طرف های درگیر در یک اکوسیستم قرار دارند که هیچ کدام از آن ها بدون حضور حداقلی دیگران امکان فعالیت ندارند. یک مثال دیگر که می‌توانیم اشاره کنیم این است که تسلط داشتن بر مخزن کد بیت کوین این امکان را به وجود نمی‌آورد که بر شبکه بلاکچین بیت کوین نیز مسلط شوند. در ارتباط با رعایت مصلحت مسلمانان هم هیچ ادله یا ادعا له ای بر علیه رمز ارزهای دیجیتال در تقابل با مصلحت مسلمین وجود ندارد.

پیشنهاد ویژه: مینی دوره آموزش رایگان ارز دیجیتال

نظر مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال چیست؟

حکم شرعی ارز دیجیتال

یک استفتاء در ارتباط با حکم شرعی رمز ارزها در سال 1396 منتشر شده است که برخی از حکم شرعی بازار فارکس مراجع تقلید یک حکم شرعی پیرامون استفاده از رمز ارز بیت کوین در معاملات انجام گرفته است که نتیجه‌ی آن به شرح ذیل می‌باشد.

در حالت کلی نظرات مراجع مختلف را در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال و کریپتوکارنسی را می‌توانیم به 3 دسته‌ی مختلف تقسیم کنیم. برخی از افراد هیچ نظری ندارند و دو دسته‌ی دیگر مخالف یا موافق هستند. برخی از موافق یا مخالفان نظرات خود را بدون دلیل یا با دلیل ذکر می‌کنند.

نکته‌ی مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که همان طور که قبلاً اشاره کردیم باید بنا بر تفکیک حوزه و با توجه به کارکردهای ارزهای دیجیتال نسبت به ارائه‌ی حکم های شرعی که در مورد آن ها وجود دارد اقدام کنید.

نظرات مراجع تقلید در مورد حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال

براساس نظر آیت الله مکارم شیرازی حکم معاملات برای ارزهای دیجیتال به دلیل ابهامات زیادی که در این زمینه وجود دارد دارای اشکال است.

آیت الله نوری همدانی: وی به صراحت اظهار داشته است که وارد شدن به این معاملات دارای اشکال است.

آیت الله هاشمی شاهرودی: وی اظهار داشته که با توجه به ابهاماتی که در ارتباط با این نوع معامله وجود دارد استفاده از این پول جایز نمی‌باشد.

برخی از فقها مانند آیت الله خامنه ای در این مورد نظری ارائه نکرده اند و ایشان عقیده دارند که رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجرا است.

بررسی دیدگاه موافق علما با حکم شرعی ارز دیجیتال

حکم شرعی ارز دیجیتال

با توجه به مخالفت هایی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال وجود دارد برخی از علما نیز نظر موافقی نسبت به این مسئله دارند و از نظر آن ها استفاده از ارزهای دیجیتال فاقد اشکال شرعی می باشد. تعدادی از علما بر این عقیده هستند که استفاده از رمز ارزها مانعی ندارد. براساس یک قاعده‌ی قانونی کلی که همه ی علما بر آن توافق دارند که به «الأصل فی المعاملات الإباحة» مشهور است.

با توجه به این قاعده کلی در معامله های تجاری براساس اصل کلی رفتار می‌شود و همه چیز جایز می‌باشد. مگر اینکه به اثبات برسد که برخلاف قوانین شرعی باشد.

با توجه به قاعده‌ی کلی که در بالا بیان شد استفاده از رمز ارزها از لحاظ قوانین اسلامی مشکلی ندارد. هر چیزی که دارای ویژگی های زیر باشد می‌تواند عملکرد پول را داشته باشد که این ویژگی ها شامل:

1. از نظر مردم قیمتی و دارای ارزش باشد.

2. به عنوان وسیله‌ای برای محاسبه‌ی قیمت‌ها ، اعتبار و … شناخته شود.

3. قابلیت حساب و کتاب داشته باشد.

4. همه‌ی مردم یا تعداد قابل توجهی از آن ها، آن را به عنوان وسیله‌ای بشناسند که برای تبادل در معاملات شناخته شود.

با توجه به مواردی که در بالا اشاره کردیم حکم شرعی ارز دیجیتال از جمله بیت کوین به این دلیل که شرایط فوق را دارند از لحاظ شرعی به عنوان پول مورد قبول می‌باشد و استفاده از آن مانعی نخواهد داشت.

سخن پایانی

با توجه به مواردی که در ارتباط با حکم شرعی ارز دیجیتال استفاده از این رمز ارزها به عنوان جرم محسوب نمی‌شود. مگر در مواردی که قانون صریحاً حکمی در این باره را صادر کرده باشد. استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال نیز در کشور به عنوان صنعت شناخته می‌شود. یک مسئله‌ی دیگر که وجود دارد در ارتباط با واردات تجهیزات کار با ارزهای دیجیتال است که تا امروز مانعی برای آن وجود نداشته است. در ارتباط با مبادلات با ارزهای دیجیتال و خرید و فروش با آن ها برای همه ی مردم جامعه تا به حال قانونی وضع نشده است. در انتها باید به این مسئله اشاره کنیم با توجه به موضوع کسب و درآمد حلال در اسلام با نظرات مختلفی از مراجع تقلید روبرو شدیم که موضوع را هنوز به شکل واضح مشخص نکرده است و احتیاج به بررسی بیشتری دارد. گروه پارسیان بورس امیدوار است که مقاله ی حکم شرعی ارز دیجیتال مفید حاصل شده باشد.

پرسش و پاسخ » خرید و فروش

۱ پرسش : حکم خریدن ماشین به صورت قسطی چیست ، بسیاری از شرکتهای اتوموبیل و نماینده های رسمی شرکتها که اتومبیل های جدید و کارکرده را به صورت قسطی به مشتریان می فروشند ، هنگامی که مشتری اقدام به خرید قسطی می کند این شرکت ها یا نمایندگی ها درخواست او را به وام دهندگانی که با انها داد و ستد دارند می دهند که غالب وام دهنده ها بانک ها و شرکت های بیمه هستند واین شرکت ها به نوبه خود بر اساس مدت زمان بازپرداخت وام ، نسبتی از سود بر این وام ها می گیرند ، و به صورت طبیعی در صورت عدم بازپرداخت اقساط در مدت زمان تعیین شده دیرکرد بابت تأخیر از مشتریان می گیرند .
مقدار سود را بر اساس عوامل مهمی تعیین می شود مانند گردش مالی مشتری یا مقدار درآمد او و یا تأخیر نداشتن در پرداخت اقساط، به صورت طبیعی مقدار سودی که کارمندی که حقوق معینی دارد می پردازد ۴% ، ۳.۵% ، و یا ۵% است ، و یا بیشتر یا کمتر از این مقدار ، خریدن ماشین با کیفیت ذکر شده چه حکمی دارد ؟

پاسخ : اگر مقصود این است که وام دهندگان ابتدا ماشین را از نمایندگی ها می خرند و سپس آن را به صورت قسطی به مشتری می فروشند و نسبت سود را جزئی از ثمن معامله قرار می دهند این خرید و فروش صحیح است ، بله قراردادن جریمه دیرکرد به ازای تأخیر در پراخت اقساط حرام می باشد .
و اگر مقصود این است که شرکتها یا نمایندگی های خودرو ، خود اقدام به فروش ماشین به مشتری می کنند و در مقابل ، وام دهندگان قیمت ماشین را به سازندگان خودرو یا نمایندگی های آن می پردازند ، و از مشتری ماشین به طور اقساط پول بیشتری می گیرند حرام است.

۲ پرسش : آیا خرید مجسمه آدمی و برهنه اعم از مجسمه زن و یا مرد جایز است ؟ و خرید مجسمه و تندیس حیوانات که برای زینت می تراشند چه طور است ؟

۳ پرسش : آیا جایز است در یک مغازه قصّابی که گوشت خوک می فروشد کار کرد؟ حتی حکم شرعی بازار فارکس در این حد که مسلمانی به یکی از کارگرانش دستور بدهد که به فلان مشتری گوشت خوک بده؟

پاسخ : فروش گوشت خوک حتی برای کسانی که آن را حلال می انگارند جایز نیست و فرق نمی کند با واسطه و یا بی واسطه باشد و اما بدون فروش و فقط در اختیار گذاشتن گوشت خوک برای کسی که آن را حلال می داند آن هم اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است.

۴ پرسش : آیا فروش گوشت خوک برای یهود و نصاری و به طور کلی اهل کتاب که آن را حلال می پندارند، جایز است؟

۵ پرسش : در کشورهای غربی خرید وفروش سگ ،بازارویژه ای وجود دارد آیا خرید و فروش سگ فقط برای مأنوس شدن و زندگی همراه آن، جایز است؟

۶ پرسش : آیا جایز است از مغازه هایی خرید کرد که آنها قسمتی از سود کار خود را برای کمک به اسراییل اختصاص داده اند؟

پاسخ : فروش آن جایز نیست ولی گرفتن پول از کافر به عنوان استنقاذ اشکال ندارد البته اگر این مستلزم تقدیم گوشت گراز باشد به احتیاط واجب جایز نیست.

۱۲ پرسش : اگر در مراسماتی چون ازدواج که برای مرد انگشتر طلا خریداری میشود مرد طلای خریداری شده را بپذیرد وبعد آنرا بفروشد پولی که از فروش انگشتر بدست می آورد آیا حلال است یا حرام؟ ضمنا بدست کردن حلقه طلا برای امتحان اندازه بودن یا نبودن ایراد شرعی دارد یا ندارد؟

۱۷ پرسش : اینجانب در منطقه ای در انگلیس تحصیل می نمایم و متاسفانه در این منطقه به هیچ وجه دسترسی به گوشت حلال و قصابی مسلمان نیست طبق نظر جناب عالی آیا بنده می توانم از گوشت مرغ یا گاوکه در رستوران دانشگاه طبخ می گردد استفاده نمایم ؟

۱۹ پرسش : آیا قرار دادن جایزه مانند اسباب بازی ـ جاکلیدی و کارت اینترنت و. در بسته های تخم مرغ جهت فروش جایز است؟

۲۲ پرسش : آیا خرید فروش مواد آتش بازی همچون سیگارت وفشفشه که در مغازه ها نیز خرید وفروش می شود حلال است ؟

۲۵ پرسش : بعضیها برای فروش کالاهای خود بصورت اقساطی از فرمول ۲۴۰۰/ درصد*(۱+ مدت)* وام= سود استفاده می کنند ایا این فرمول شرعی است؟

۲۶ پرسش : عده ای برای محاسبه قیمت فروش اجناس بصورت قسطی به مشتری از فرمولهای خاصی استفاده می کنند.آیا این نوع فروش صحیح است؟

۲۷ پرسش : با توجه به این که از کامپیوتر میتوان هم در مورد دینی و علمی و هم میتوان درزمینه گناه از آن استفاده کرد ،کسب ودر آمد در زمینه فروش این محصول(کامپیوتر) چه حکمی دارد ؟

۲۹ پرسش : با توجه به اینکه چرم وارداتی از خارج کشور حکم نجاست را دارد آیا فروش کفش چرم وارداتی از خارج کشور اشکال دارد؟

۳۰ پرسش : به خاطر ماموریت شوهرم درآمریکا در محله یهودی نشین زندگی میکنیم و همه یهودی هستند آیا برای ما اشکال ندارد از این مغازه ها خرید می کنیم و دیگر اینکه در فروشگاه ها مواد گوشتی با مارک حلال موجود میباشد ایا صرف نوشته ما می توانیم از آنها مصرف کنیم یانه ؟

پاسخ : اگر به دولت صهیونیزم کمک مؤثری نمیکنند اشکال ندارد .
مجرد نوشته کافی نیست باید اطمینان به صحت آن پیدا کنید .

۳۵ پرسش : اگر در کشوری کفر کالائی خریده باشم و بدلیل بی توجهی اشکالی برای آن ایجاد کرده باشم در صورتی که اولا کالا گارانتی دارد و دوما اشکال ایجاد شده از طرف خودم بوده چه باید بکنم؟
آیا پس بدهم و از گارانتی که مربوط به اشکالات احتمالی خود کالاست استفاده کنم یا خیر؟

۳۶ پرسش : قصد خرید جنسی را برای یکی از دوستانم را دارم و قرار است که ایشان که مبلغ را در یک چک برای پنج ماه بعد بدهد آیا جایز است که ماهی سه درصد ازایشان سود دریافت کنم ـ در صورت وجود اشکال لطفاً بفرمایید چگونه می توان سود پول خویش را نیز محاسبه کنم؟

۳۷ پرسش : اگر افرادی جنسی را می آورند که من بفروشم ولی از قیمت آنان مشکوک می شوم تحقیق لازم است یا خیر ؟

۳۸ پرسش : اگر ساختمان در حال احداث را بفروش برسانیم و پول آنرا مقداری چک و بقیه را در مدت معین بنحو قسط پرداخت نماید صحت آن چگونه است ؟

پاسخ : معامله مذکور از اصل باطل است زیرا مبیع در خارج وجود نداشته بلکه بصورت کلی در ذمه بوده است و شرط صحت بیع کلی در ذمه این است که ثمن آن فی المجلس قبض و اقباض شود . و اگر بعض آن قبض شود نسبت به همان مقدار صحیح است در حالیکه در مورد سوال مقداری که قبض شده است نیز به صورت چک بوده و این بیع دین به دین است و صحیح نیست .

۳۹ پرسش : اگر جنسی را بفروشد با تاخیر ثمن بمدت معین ، اگر بعد از آن تاخیر شود آیا آن جنس ملک مشتری است یا بایع ؟

۴۰ پرسش : اگر زمینی را با دو قسط بفروشد و قسط دومی آن یکسال بعد از فروش باشد و مشتری تخلف کند حکم چیست ؟

پاسخ : اگر متعارف در خرید و فروش آن تعیین مقدار با مشاهده است کافی است . و بهر حال اگر مصالحه کنند اشکالی ندارد .

۴۳ پرسش : اگر اهل قریه زمینهای موات را بین خود تقسیم کند آیا این زمینها را حق فروش دارند در حالیکه احیاء نشده است و بیع آنان چگونه است ؟

۴۴ پرسش : زمینی که دارای درخت بوده فروش رفته و درختها قید نشده است ، و بایع منکر فروش درختهاست و مشتری عدوانا متصرف شده است و حکم شرعی بازار فارکس در قولنامه قیدی نسبت به درختها وجود ندارد آیا درختان جزء مبیع است یا خیر و در صورت تصرف ضمان دارد یا خیر ؟

پاسخ : اگر درختها را جزء مبیع قرار نداده اند و متعارف در آنجا هم چنین نبوده است که هر کس زمین را بفروشد درخت هم جزء آن است در این صورت درخت جزء مبیع شمرده نمی شود . و در ضمن عدم متمول بیع ضامن است .

۴۵ پرسش : اگر جنسی را بخرد که به آن خمس یا زکات تعلق گرفته باشد در این صورت باید به مقداری بخرد که بمقدار آن حقوق نزد بایع بماند یا اگر تمام را خرید با احتمال اینکه او حقوق را می دهد کفایت می کند یا اگر تمام را خرید و احتمال دادن آن بعد از بیع بدهد کافی است و یا اگر تمام را خرید و علم داشت اورا پرداخته نکرده و نمی کند ، حکم او در این صورت چیست ؟

پاسخ : در همه صور بیع صحیح است و بر مالک است که خمس و زکات آن را از مال دیگر خود بپردازد . ولی در مورد زکات اگر مشتری یقین داشته باشد که بایع زکات را نمی پردازد باید خود زکات سال را بپردازد ، و اگر از طرف بایع فریب خورده باشد می تواند از او مطالبه کند .

پاسخ : اگر از آلات موسیقی حرام باشد ساخت و استفاده و آموزش و معامله با آن حرام است و اگر مشترک باشد ساخت و معامله با آن اشکال ندارد و استفاده و آموزش روش غیر محرم آن جائز نیست .

مبادله ارزی با ارز غیر همجنس دیگر ، اشکال ندارد

فارکس پر گردش ترین بازار دنیا را در اختیار دارد و حجم گردش روزانه این بازار در حدود 3500 میلیارد دلار است و به نظر می رسد مستعد ترین افراد برای سرمایه گذاری در بورس افرادی هستند که در این بازار فعالیت داشته و شاید ممنوع شدن این معاملات بتواند این حجم عظیم سرمایه را به سمت بورس اوراق بهادار سوق دهد . البته اعتبار دادن در بازار سکه همانند اعتبار دادن در بازار فارکس وجود دارد ؛ اما بزرگان و کارشناسان علوم فقه دلایلی را برای غیر شرعی بودن این بازار اعلام کرده اند .

علی صالح آبادی رییس سازمان بورس اوراق بهادار در مصاحبه ای که با یکی از خبرگزاری ها انجام داده بود حکم شرعی بازار فارکس ، فعالیت فارکس را غیر قانونی اعلام کرد .

این در حالی است که طبق آمار اعلام شده ، فارکس پر گردش ترین بازار دنیا را در اختیار دارد و حجم گردش روزانه این بازار در حدود 3500 میلیارد دلار است و به نظر می رسد مستعد ترین افراد برای سرمایه گذاری در بورس افرادی هستند که در این بازار فعالیت داشته و شاید ممنوع شدن این معاملات بتواند این حجم عظیم سرمایه را به سمت بورس اوراق بهادار سوق دهد .

البته اعتبار دادن در بازار سکه همانند اعتبار دادن در بازار فارکس وجود دارد ؛ اما بزرگان و کارشناسان علوم فقه دلایلی را برای غیر شرعی بودن این بازار اعلام کرده اند .

دکتر اسکندری کارشناس ارشد بازار سرمایه ، در خصوص انجام معامله در این بازار در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز اظهار داشت : از نظر فقهای اهل تسنن این گونه معاملات مشکل شرعی نداشته و قابل توجیه است . از نظر فقه شیعه به این دلیل که در این بازار دارایی و کالایی انتقال نمی یابد و معاملات بر اساس شرط بندی و گمانه زنی روی قیمت ها انجام می شود ، و از طرفی با توجه به عدم پشتوانه دارایی در این معاملات ، این بازار از لحاظ شرعی با مشکل مواجه است .

این در حالی است که در بورس نیز به نوعی روی قیمت های سهام گمانه زنی صورت می گیرد ، اما خرید و فروش سهام با پشتوانه مالی انجام می شود .

وی با اشاره به اینکه معاملات این بازار شامل دو بخش معاملات نقدی و معاملات مشتقه ارز است ، مشکل شرعی آن را به معاملات مشتقه آن مربوط دانست و افزود : با توجه به اینکه این معاملات تنها براساس شاخص ها انجام می شود ، از لحاظ شرعی حرام است ، ولی کل بازار فارکس غیر شرعی نیست و برخی از مواردی که در خصوص آن مطرح است ، فقط به بازار فارکس مربوط نبوده و در بورس نیز مصداق دارد .

لازم به ذکر است که اگر قرارداد تنها به صورت قرضی باشد دارای اشکال نیست ، اما در صورتی که دادن قرض با هدف دریافت سود و بهره بیشتر باشد ، شرعی نیست و مطالبه سود اضافه ربا محسوب می شود .

وی درخاتمه سخنان خود بیان داشت : معاملات آتی سهام ، صندوق های معامله آتی و قراردادهایی همچون صکوک اجاره و مضاربه و سایر قراردادهایی از این نوع ، مانند معاملات فارکس است ، با این تفاوت که معاملات ذکر شده دارای پشتوانه مالی بوده و دولت به آنها صورتی داده که منافاتی با دین نداشته باشد .

نیما آزادی ، کارشناس ارشد تکنیکالی شرکت سرمایه گذاری آوای آگاه در خصوص این معاملات به خبرنگار بورس نیوز گفت : در این معاملات که در قالب معاملات فیوچرز ، آپشن و CFD صورت می گیرد ، معامله تنها براساس اختلاف قیمت ها انجام می شود .

اما در بازار فارکس که در ایران رواج پیدا کرده ، عواملی باعث متضرر شدن سرمایه داران می شود . اولین عامل مربوط به اهرم مالی این بازار است ؛ چرا که در یکسال اخیر شاهد بودیم که برخی کارگزاران بازار فارکس تا 400 برابر سرمایه ، به سرمایه داران اعتبار می دهند و سهامدارانی که سرمایه پایینی دارند ، با دریافت اعتبار بالا در این بازار متضرر می شوند.

وی دومین عامل را حضور افرادی سودجو و منفعت طلب در این بازار بر شمرد و گفت : برخی اشخاص حقیقی و حقوقی با نام بازار فارکس به بهانه سرمایه گذاری در فعالیت های به اصطلاح پر بازده به جذب سرمایه ها و پس اندازهای مردم کردند که گاه سرمایه داران با کلاهبرداری و زیان های قابل توجهی روبه رو شدند . در این بین برخی شرکت های هرمی نیز به بهانه انجام معاملات فارکس در این کلاهبرداری ها حضور داشتند .

وی در ادامه تأکید کرد : اصل قضیه فارکس مشکلی نداشته و مشکل شرعی این بازار به اهرم های مالی آن مربوط می شود ، چرا که در چند سال اخیر به صورت مکرر از مراجع فقه شیعه استفتاء شده و حکمی کلی در خصوص غیرقانونی بودن این معاملات ارایه نشده است .

وی دستیابی به بیشترین بازدهی را علت اقبال به سمت این بازار بر شمرد و اظهار داشت : با توجه به اینکه برخی افراد به دنبال سود بیشتر هستند و در سالهای اخیر بازار فارکس به عنوان بازار معاملات ارز جهانی ، سود چشم گیری را به سهامداران خود داده ، می توان با راه اندازی کارگزاری های لازم برای این بازار از طریق بانک ها این حجم معاملات و سرمایه عظیم را به سمت بورس حرکت دهیم .

البته شاهد هستیم که تبلیغات خوبی برای ورود بیشتر افراد به بورس صورت گرفته و افزایش تعداد کدهای بورسی نیز دلیل محکم بر این ادعاست .

وی در پایان سخنان خود پیشنهاد کرد : سازمان بورس باید با توسعه بازار و افزایش دستیابی به معاملات بر خط ( ON LINE ) راه را برای ورود سرمایه گذاران فارکس به بازار سهام هموار سازد.

شایان ذکر است که بخش استفتائات دفتر حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) به سوال فردی در خصوص خرید و فروش در بازار بورس ارز جهانی (فارکس) به صورت زیر پاسخ داده است که توجه مخاطبان محترم بورس نیوز را به آن جلب می نماییم .

البته در این استفتا هم به معاملات اعتباری در بازار فارکس اشکال وارد شده است که کاملا مشهود است .

باسلام
رهبری فرمودند اعتبار درصورتی که به ان سود تعلق بگیرد مشکل شرعی دارد درصورتی که کارگزار بابت اعتبار داده شده هیچ سودی دریافت نمیکند وفقط کارمزد معامله را طبق عرف وشرع میگیرد درصورتی که کارگزاری های بورس ایران در صورت دادن اعتبار بابت ان غیر از کارمزد سود جداگانه دریافت میکنند

از طرفی رهبری میگویند بدون اعتبار اشکال نداره در صورتی که اون آقای دیگه مشکل صوری بودن رو میگن

سلام. اشکال شرعی که رهبر گفتن به سواپی است که کارگزاری ها از 12 شب به بعد اگه معامله ایی باز باشه از طرف کارگزار از معامله گر گرفته میشه این همون ربا حساب میشه که تو بانک های خودمونم هست که حرامه ولی شما اگه قبل از اون ساعت معامله را ببندی هیچ سواپی ازت گرفته نمیشه که بخواد حروم باشه .بعدم بروکر های فارکس یه حسابی دارن به اسم حساب اسلامی یا بدون سواپ که از مسلمون ها سواپ گرفته نمیشه .مثلا بروکر میگه روی این جفت ارزهای مشخص تا چند روز اگه معاملاتت باز باشه سواپی از شما گرفته نمیشه ولی بیشتر از این تعداد روز سواپ کسر میشه. تا اینجاش که مشکل شرعی نداره .فقط اون بحث صوری بودن معاملاته که نمی دونم یعنی چی وقتی من مثلا سه هزار دلار حسابمو شارژ می کنم و با پولم خرید و فروش می کنم کجاش صوریه؟تا اینجا که من فهمیدم خیلی از این مراجع تقلید اصلا نمی دونن فارکس چی هست چطور کار می کنه فقط همه با هم گفتن حرام است. بازم دست رهبر درد نکنه گفته با این شرایط حلال و حرام است بقیه که کلا یه حرام است گفتن خودشونو راحت کردن

باسلام
موقع افتتاح حساب وشروع معاملات مایک اهرم تعیین میکنیم مثلا1:100 منظور از اهرم همین هستش که میگن اشکال داره؟این فقط قرض هستش بدون دریافت سود یا زیان حالت کمکی داره..لطفا واضح تر توضیح بدین .من درست منوجه شدم یاخیر؟

عزیزان من کارمزدی که از معامله بر روی پول قرض داده شده توسط کارگزاری گرفته میشود عین ربا است.
مثلا اگر 1000 دلار وارد فارکس کنید با اهرم 1:1 و معامله کنید و کارگزاری مثلا 2 درصد اد شما کارمزد بگیرد میشود 20 دلار کارمزد این ربا نیست و حلال است.
اما اگر 1000 دلار وارد کنید و اهرم 1:100 بگیرید پس 100000 دلار معامله میکنید و 2 درصد کارمزدش میشه 2000 دلار که چول کارمزد حاصل از پول قرض گرفته شده است قطعا ربا و حرام است. این نوع کارمزد که روی اصل پول شما نیست بلکه روی درصدی از حجم معامله پول قرض داده شده است با کارمزد خیلی تفاوت دارد و قطعا حرام است.
علاوه بر این فلسفه حرمت ربا بحث تسهبم ریسک در معامله است یعنی اینکه اگر سودی حاصل شد چه قرض گیرنده چه قرض دهنده باید سود کنند و اگر زیانی حاصل شد هر دو باید زیان کنند. حال آنکه در مکانیزم اهرم کارگزاری اصولا هیچ ضرری نمیکند و ضرر یکطرفه است این عین ربا بوده و حرام است.
دقت کنید گناه ربا دادن و ربا گرفتن هر دو برابر بوده چه بسا گناه ربا دهنده بیشتر باشد. سود حاصل از یک معامله بر پایه ربا قطعا حرام است و پول بی برکتی خواهد بود.

شما با پولی که قرض گرفتی ضرر کردی. چرا باید قرض دهنده ضرر شما رو متحمل بشه. من 2000 دلار رو بخاطر کارمزد معامله 100000دلاری خودم میدم. و قراردادی به اندازه 100000دلار میبندم نه 1000 دلار. پس سود و ضررش هم ب اندازه 100000دلاره و بالتبع کارمزدش.